Najważniejsze informacje

- Interwencje psychologiczne najprawdopodobniej przyczyniają się do umiarkowanego zmniejszenia poziomu depresji i poczucia lęku u pacjentów z chorobą wieńcową lub niewydolnością serca.

- Interwencje psychologiczne stosowane w leczeniu depresji i zaburzeń lękowych prowadzą do nieznacznej poprawy zdrowia psychicznego pacjentów z chorobą wieńcową lub niewydolnością serca, lecz nie wpływają na ich kondycję fizyczną.

- Z uwagi na brak badań z udziałem pacjentów z migotaniem przedsionków, wpływ interwencji psychologicznych na depresję i zaburzenia lękowe w tej grupie jest nieznany.

Czym jest choroba serca? 

Termin „choroba serca” odnosi się do szeregu zaburzeń wpływających na pracę tego narządu. Do tej grupy chorób należą między innymi: choroba wieńcowa (zmniejszony przepływ krwi do serca), niewydolność serca (stan, w którym serce nie pompuje prawidłowo krwi) oraz migotanie przedsionków (zaburzenie rytmu serca).

Dlaczego terapia psychologiczna może pomóc pacjentom z chorobami serca?

Coraz więcej danych naukowych sugeruje, że wiele (około 40%) osób z chorobami serca cierpi na depresję lub zmaga się z zaburzeniami lękowymi, często długotrwałymi. Interwencje psychologiczne to terapie, których celem jest wywołanie pozytywnych myśli, uczuć i zachowań. W ich zakres wchodzą terapia poznawczo-behawioralna sprzyjająca formułowaniu bardziej trafnych i wyważonych przekonań oraz oparta na medytacji terapia mindfulness. Istnieją niezbite dowody na to, że tego typu interwencje są skuteczne w leczeniu szeregu zaburzeń psychicznych, które negatywnie wpływają na nastrój, myślenie i zachowanie. Mimo to, wyniki badań nie są jednoznaczne co do tego, czy są one efektywne w zwalczaniu depresji i zaburzeń lękowych u dorosłych z chorobą wieńcową, niewydolnością serca lub migotaniem przedsionków.

Jaki był cel tego badania?

Chcieliśmy się dowiedzieć, czy pomoc psychologiczna w leczeniu depresji i zaburzeń lękowych jest skuteczna u pacjentów z chorobą wieńcową, niewydolnością serca lub migotaniem przedsionków w porównaniu z osobami niekorzystającymi takiej pomocy.

Chcieliśmy również sprawdzić, czy interwencje psychologiczne u osób z depresją i zaburzeniami lękowymi wpływają na inne powiązane czynniki, takie jak psychiczna (nastrój, myślenie) i fizyczna (ciało, sprawność ruchowa) jakość życia uwarunkowana stanem zdrowia, śmiertelność, czy poważne niepożądane zdarzenia sercowe (np. przyjęcia do szpitala oraz zgony związane z chorobami serca).

Co zrobiliśmy?

Przeszukaliśmy bazy danych pod kątem badań dotyczących interwencji psychologicznych dla osób w wieku powyżej 18 roku życia z chorobami serca.

Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki badań oraz oceniliśmy ich wiarygodność, opierając się na czynnikach takich jak metodologia badań i liczba uczestników.

Co udało się ustalić?

Znaleźliśmy 21 badań obejmujących łącznie 2591 osób. Spośród 21 badań, 16 dotyczyło osób z chorobą wieńcową, 5 z niewydolnością serca. Nie było żadnego badania z udziałem osób z migotaniem przedsionków. Zauważyliśmy znaczne zróżnicowanie rodzajów interwencji uwzględnionych w przeglądzie pod względem treści, tego przez kogo i jak zostały przeprowadzone, a także pod względem przejrzystości raportowania.

Odkryliśmy, że pomoc psychologiczna, w porównaniem z brakiem takiej pomocy, najprawdopodobniej skutkuje zmniejszeniem poziomu depresji i lęku oraz może przyczynić się do poprawy jakości życia związanej ze zdrowiem psychicznym u dorosłych pacjentów z diagnozą choroby wieńcowej lub niewydolnością serca, jednakże nie wiąże się z poprawą zdrowia fizycznego. Co więcej, interwencje psychologiczne prawdopodobnie nie zmniejszają śmiertelności oraz ryzyka poważnych zdarzeń sercowych.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych ?

Odnotowano duże zróżnicowanie rodzajów interwencji psychologicznych (np. terapia poznawczo-behawioralna, mindfulness czy połączenie różnych metod terapii), pacjentów (różne rodzaje choroby wieńcowej i niewydolności serca) oraz narzędzi wykorzystywanych do pomiaru wyników (szereg narzędzi do pomiaru tego samego punktu końcowego, np. lęku). Utrudniało to porównanie efektów interwencji psychologicznych w różnych badaniach.

Ponadto, zaobserwowaliśmy pewne niespójności w wynikach, nie wszystkie wyniki zostały uwzględnione (tylko te wybrane), a we włączonych badaniach brakowało zaślepienia (uczestnicy wiedzieli, w której grupie się znajdują). Co więcej, niektóre badania zostały przeprowadzone na bardzo małych grupach lub nie istniała wystarczająca liczba badań, aby wyciągnąć wnioski na temat wpływu interwencji psychologicznych (tj. kosztów, zgonów i poważnych niepożądanych zdarzeń sercowych). Podsumowując, nasza pewność, co do skuteczności interwencji psychologicznych względem głównych punktów końcowych, zmniejszyła się.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Dane są aktualne do lipca 2022 roku.