Kluczowe informacje

- Nie mamy pewności, czy aktywność fizyczna wiąże się ze zmniejszeniem bólu lub poziomu niepełnosprawności w porównaniu ze standardową opieką. Nie znaleźliśmy badań, w których porównywano aktywność fizyczną z interwencją opieki zdrowotnej (np. edukacją).

- Nie znaleźliśmy badań, w których oceniano edukację w zakresie aktywności fizycznej, w połączeniu z aktywnością fizyczną lub bez niej, wśród dzieci i młodzieży.

- Ze względu na niewielką liczbę włączonych badań oraz sposób ich przeprowadzenia, który może prowadzić do błędnych wyników, nie możemy stwierdzić, czy aktywność fizyczna, edukacja z zakresu aktywności fizycznej lub oba te elementy są skuteczniejsze w porównaniu z aktywną opieką medyczną albo standardową opieką.

Czym jest przewlekły ból mięśniowo-szkieletowy u dzieci i młodzieży?

Ból przewlekły to ból trwający dłużej niż trzy miesiące. Przewlekły ból mięśniowo-szkieletowy (np. ból mięśni i kości) powszechnie występuje u dzieci i młodzieży i ma negatywny wpływ na ich życie. Najbardziej powszechny jest ból pleców, szyi i ramion oraz wywołany urazami sportowymi.

Jaki jest wpływ bólu mięśniowo-szkieletowego na dzieci i młodzież?

Dzieci i młodzież z przewlekłym bólem prezentują pewien poziom niepełnosprawności oraz obniżony nastrój; rzadziej spotykają się z przyjaciółmi i uznają ból za przeszkodę w wykonywaniu ćwiczeń i uczestniczeniu w aktywności fizycznej. Może to skutkować opuszczaniem zajęć szkolnych i ogólnym złym stanem zdrowia w dorosłym życiu.

Jak leczy się ból mięśniowo-szkieletowy u dzieci i młodzieży?

Przewlekły ból mięśniowo-szkieletowy jest zwykle leczony poprzez aktywność fizyczną, edukację w tym zakresie lub poprzez połączenie obu tych metod. W większości przypadków podejścia te są wdrażane jako część interwencji złożonej, czyli składającej się z różnych działań (np. wsparcia psychologicznego, farmakoterapii, aktywności fizycznej).

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy dowiedzieć się, czy aktywność fizyczna, edukacja w tym zakresie lub obie te metody stosowane jednocześnie były skuteczniejsze niż standardowa opieka lub postępowanie terapeutyczne (znane również aktywną opieką medyczną) w celu:

- zmniejszenia natężenia bólu,

- zmniejszenia stopnia niepełnosprawności,

- poprawy jakości życia.

Chcieliśmy również dowiedzieć się, czy aktywność fizyczna, edukacja w tym zakresie lub połączenie tych metod prowadziło do zdarzeń niepożądanych.

Jakie działania podjęliśmy?

Wyszukano badania, w których porównywano aktywność fizyczną, edukację w jej zakresie lub jednoczesne zastosowanie obu tych interwencji, w porównaniu ze standardową opieką lub aktywną opieką medyczną u dzieci i młodzieży w wieku szkolnym (od 4 do 18 lat) z różnymi rodzajami przewlekłego bólu mięśniowo-szkieletowego.

Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki badań oraz oceniliśmy stopień wiarygodności wyników, w oparciu o takie czynniki jak metodyka badań i liczba uczestników.

Czego się dowiedzieliśmy?

Odnaleźliśmy 243 badania, w których uczestniczyło łącznie 5359 osób. Badania obejmowały wyłącznie dzieci i młodzież z młodzieńczym idiopatycznym zapaleniem stawów. Liczba pacjentów w poszczególnych badaniach wahała się od 32 do 93, a ich średni wiek wynosił 11 lat. Leczenie trwało od trzech do sześciu miesięcy. Tylko w jednym badaniu oceniano wyniki w ramach obserwacji długoterminowej. Znaleźliśmy wyłącznie badania, w których porównano podejmowanie aktywności fizycznej ze standardową opieką.

Nie mamy pewności, czy aktywność fizyczna zmniejsza ból lub stopień niepełnosprawności skuteczniej niż standardowa opieka. Nie mamy pewności co do wpływu aktywności fizycznej na jakość życia. Żadne z badań nie podawało informacji, czy u uczestników wystąpiły działania niepożądane.

Jakie są ograniczenia zgromadzonych danych naukowych?

Badania obejmowały jedynie niewielką liczbę dzieci i nastolatków, a ich metodyka może prowadzić do błędnych wyników. Ogranicza to naszą pewność w stosunku do odnalezionych danych naukowych.

Możliwe zdarzenia niepożądane związane z aktywnością fizyczną i standardową opieką nie zostały odpowiednio opisane.

Niepewność w stosunku do wyników nie pozwala nam stwierdzić, czy aktywność fizyczna w przypadku przewlekłego bólu mięśniowo-szkieletowego u dzieci i młodzieży zmniejsza ból, ogranicza stopień niepełnosprawności lub poprawia jakość życia.

W praktyce, świadczeniodawcy powinni wziąć pod uwagę dostępność i jakość danych naukowych z zakresu fizjoterapii, preferencje młodych ludzi cierpiących z powodu bólu oraz doświadczenie zawodowe.

Na ile aktualne są te dane naukowe?

Dane są aktualne do października 2022 roku.