Dlaczego to pytanie jest ważne?

Demencja jest przewlekłym i postępującym schorzeniem, które wpływa na pamięć i zdolność do codziennego funkcjonowania. Do klinicznego rozpoznania demencji zwykle wykorzystuje się skany mózgu, badanie fizykalne i wywiad. W pierwszej kolejności często stosuje się testy pamięci i myślenia, aby zidentyfikować osoby, które wymagają dalszych badań. Tradycyjnie testy przeprowadza się w formie stacjonarnej, jednak modyfikacje pozwalają na ich wykonanie drogą telefoniczną lub za pośrednictwem wideorozmów – czasami nazywanych „oceną zdalną”.

Potrzeba oceny na odległość stała się szczególnie nagląca ze względu na COVID-19. Potencjalne korzyści ze zdalnej oceny wykraczają jednak poza pandemię COVID-19. Dla niektórych osób fizyczne stawienie się na wizytę może być trudne. Badania zdalne są wygodniejsze. Zdalne oceny są przydatne w badaniach również ze względu na możliwość dotarcia do dużej liczby osób w krótkim czasie.

Test przeprowadzony drogą telefoniczną może nie być równie dobry, jak test przeprowadzony stacjonarnie, dlatego tak ważne jest jego właściwe wykonanie. Z jednej strony, jeśli badanie sugeruje, że dana osoba cierpi na demencję, choć tak nie jest (tzw. wynik fałszywie dodatni), może to mieć emocjonalny wpływ na tę osobę i jej rodzinę. Z drugiej strony, nierozpoznanie problemów z pamięcią i myśleniem w momencie ich wystąpienia (tzw. wynik fałszywie ujemny) oznacza, że dana osoba nie otrzymuje potrzebnego leczenia i wsparcia.

Co było celem przeglądu?

Naszym celem było sprawdzenie, czy testy pamięci i myślenia przeprowadzane przez telefon lub wideorozmowę pozwalają na wykrycie demencji.

Co analizowano w przeglądzie?

Sprawdzone zostały różne testy pamięci i myślenia. Z biegiem czasu opracowano wiele testów, które różnią się treścią i zastosowaniem, jednak większość z nich opiera się na modyfikacji tradycyjnego testu przeprowadzanego stacjonarnie.

Jakie były najważniejsze wyniki przeglądu?

W przeglądzie uwzględniono 31 badań, w których wykorzystano 19 testów pamięci. Uczestniczyło w nich łącznie 3075 osób.

Zaledwie siedem testów było istotnych dla naszego pytania dotyczącego dokładności testów zdalnych. Ze względu na ograniczoną liczbę badań, szacunki dotyczące dokładności tych testów są nieprecyzyjne. Z przeglądu wynika, że testy zdalne mogą poprawnie zidentyfikować osoby z demencją w 26%–100% przypadków oraz poprawnie wykluczyć demencję w 65%–100% przypadków.

W pozostałych 24 badaniach porównywano test zdalny z jego odpowiednikiem przeprowadzanym stacjonarnie. Badania wskazały, że wyniki testów zdalnych zwykle zgadzały się z wynikami testów stacjonarnych, jednak nie stanowiło to idealnego rozwiązania.

Jak wiarygodne są wyniki badań zawarte w przeglądzie?

W badaniach za złoty standard przyjęto kliniczne rozpoznanie demencji. Zidentyfikowaliśmy szereg problemów związanych z tworzeniem, prowadzeniem i raportowaniem badań. Szczególną kwestią był dobór uczestników badań. W badaniach często nie brały udziału osoby z upośledzeniem słuchu lub języka, co mogłoby utrudnić zdalne testowanie.

Kogo dotyczą wyniki przeglądu?

Większość badań dotyczyła osób starszych (powyżej 65. roku życia). Wyniki badań mogą nie być reprezentatywne dla wszystkich starszych osób z demencją, ponieważ niektóre badania dotyczyły jedynie określonych grup osób, na przykład po udarze mózgu. Badania były zwykle wykonywane przez ekspertów w specjalistycznych ośrodkach. Nie wiemy zatem, jak skutecznie testy wykrywają demencję w rutynowej praktyce społecznej.

Jakie wnioski płyną z przeglądu?

W przeglądzie zwrócono uwagę na brak wysokiej jakości badań opisujących dokładność testów pamięci i myślenia opartych na rozmowach telefonicznych i wideorozmowach. Pomiędzy badaniami uwzględnionymi w tym przeglądzie istniało wiele różnic, takich jak: rodzaj użytego testu, charakterystyka uczestników, środowisko, w którym przeprowadzono badanie, oraz język, którym się posługiwano. Utrudniało to przeprowadzenie porównania między badaniami. Z naszego przeglądu wynika, że oceny zdalne i oceny stacjonarne nie zawsze są równoważne. W sytuacjach, gdy dostęp do oceny stacjonarnej jest utrudniony, pierwszym przydatnym krokiem może być testowanie zdalne. Najlepiej byłoby, gdyby postawienie diagnozy było poprzedzone badaniem stacjonarnym. Ze względu na ograniczoną liczbę badań i różnice w sposobie ich przeprowadzenia, nie jesteśmy w stanie zalecić jednego konkretnego testu zdalnego do oceny demencji.

Jak aktualny jest przegląd?

Przegląd został przeprowadzony w czerwcu 2021 r.