Wprowadzenie

Choroba Parkinsona (PD, ang. Parkinson's disease) to postępująca choroba układu nerwowego, która dotyka głównie osoby po 60. roku życia. Objawy pojawiają się stopniowo, a wśród nich wymienia się problemy ze sprawnością ruchową, takie jak drżenie, sztywność, spowolnienie ruchów i zaburzenia równowagi oraz problemy z koordynacją. Osoby z chorobą Parkinsona miewają również problemy emocjonalne, zaburzenia nastroju, odczuwają zmęczenie, mają trudności ze snem i myśleniem. Choroby Parkinsona nie można wyleczyć, ale można złagodzić jej objawy, na przykład za pomocą leków lub operacyjnie. Co więcej, fizjoterapia lub inne formy ćwiczeń fizycznych, takich jak np. taniec, mogą przynieść korzyści chorym. Nie jest jednak pewne, który rodzaj ćwiczeń daje najlepsze rezultaty.

Jaki był cel badania?

Próbowano ustalić, jaki rodzaj ćwiczeń fizycznych najlepiej wpływa na poprawę sprawności ruchowej i jakości życia osób z chorobą Parkinsona. Ponadto celem było określenie, które ćwiczenia wywołują najmniej efektów niepożądanych.

Co zrobiliśmy?

Szukano badań, w których porównywano ćwiczenia fizyczne z ich brakiem lub z innym rodzajem ćwiczeń. Porównano i podsumowano ich krótkotrwałe wyniki oraz oceniono pewność co do danych naukowych, opierając się na czynnikach takich jak metody badawcze i wielkość próby badawczej. Ocenie podlegały tylko wyniki krótkoterminowe.

Co udało się ustalić?

Znaleziono 154 badania dotyczące różnych rodzajów ćwiczeń fizycznych dedykowanych dla osób z chorobą Parkinsona. W badaniach wzięły udział łącznie 7837 osoby. Najmniejsze badanie przeprowadzono z udziałem 10 chorych, a największe objęło 474 pacjentów. Średni wiek uczestników mieścił się w przedziale od 60 do 74 lat. Badania przeprowadzono w różnych krajach na całym świecie, z czego najwięcej (34) w USA. Spośród włączonych do przeglądu badań, 60 (2721 osób) dostarczyło informacji na temat sprawności ruchowej; 48 (3029 osób) na temat jakości życia, a 85 (5192 osób) na temat zdarzeń niepożądanych.

Jakie są główne wyniki?

Wiele rodzajów ćwiczeń fizycznych miało korzystny wpływ na osoby z chorobą Parkinsona w porównaniu z brakiem jakichkolwiek ćwiczeń fizycznych.

Taniec i chód/ćwiczenia równowagi/trening funkcjonalny prawdopodobnie mają umiarkowanie korzystny wpływ na sprawność ruchową. Trening składający się z kilku rodzajów ćwiczeń (tj. trening wielofunkcyjny) prawdopodobnie ma niewielki korzystny wpływ na sprawność ruchową. Trening wytrzymałościowy, wodny, siłowy/oporowy oraz ciała i umysłu (np. tai chi lub joga) mogą mieć niewielki korzystny wpływ na sprawność ruchową. Nie ma pewności co do skuteczności fizykoterapii dedykowanej chorym na Parkinsona, tzw. „Lee Silverman Voice training BIG” (LSVT BIG) oraz ćwiczeń rozciągających na sprawność ruchową.

Ćwiczenia w wodzie mają prawdopodobnie bardzo korzystny wpływ na poprawę jakości życia. Trening ciała i umysłu, trening chodu, równowagi, funkcjonalny i wielofunkcyjny, a także taniec mogą mieć niewielki korzystny wpływ na poprawę jakości życia. Nie ma pewności co do wpływu gier, treningu siłowego/oporowego, wytrzymałościowego i rozciągającego na poprawę jakości życia.

Jakość uwzględnionych danych wahała się od umiarkowanej do bardzo niskiej. Obniżenie poziomu pewności często wynikało z dwóch powodów. Po pierwsze, nie wszystkie badania dostarczały informacji na temat sprawności ruchowej lub jakości życia osób uczestniczących w badaniach. Po drugie, zakres badań był bardzo mały.

Tylko 85 badań dostarczyło pewnych informacji na temat zdarzeń niepożądanych, a większość z nich dotyczyła tylko grup, w których wykonywano ćwiczenia fizyczne, a nie grup, które nie ćwiczyły. W 40 badaniach nie odnotowano żadnych zdarzeń niepożądanych. W czterech badaniach nie odnotowano żadnych poważnych zdarzeń niepożądanych. Zdarzenia niepożądane zaobserwowano w 28 badaniach. Najczęściej zgłaszanym zdarzeniami niepożądanymi były upadki (18 badań) i ból (10 badań). Nie udało się stwierdzić, jaki rodzaj ćwiczeń powoduje najmniej zdarzeń niepożądanych, ponieważ w badaniach nie przedstawiono wszystkich niezbędnych informacji. W związku z tym poziom pewności co do wyników dotyczących zdarzeń niepożądanych jest bardzo niski.

Co to oznacza?

Stwierdzono, że wiele rodzajów ćwiczeń fizycznych może wpłynąć na poprawę sprawności ruchowej i jakości życia osób z chorobą Parkinsona. Znaleziono ograniczone dane naukowe na potwierdzenie, że niektóre rodzaje ćwiczeń działają lepiej niż inne. Uznano więc, że ćwiczenia fizyczne są ważne dla poprawy sprawności ruchowej oraz jakości życia, ale konkretny rodzaj ćwiczeń jest mniej istotny. Mimo to istnieje możliwość, że niektóre objawy mogą ulec największej poprawie przy zastosowaniu specyficznych metod treningu opracowanych dla osób z chorobą Parkinsona. Uwzględnione w przeglądzie rodzaje treningów uznano za dość bezpieczne.

Niezbędne są jednak poszerzone i dobrze zaplanowane badania, aby zwiększyć naszą pewność do wyników. Ponadto konieczne są również dalsze badania, aby ustalić kryteria wpływające na efekty ćwiczeń. Większa liczba badań z udziałem osób z bardziej zaawansowanymi objawami mogłaby pozwolić na generalizowanie wyników na większą liczbę osób z chorobą Parkinsona.

Na ile aktualny jest ten przegląd?

Dane są aktualne do maja 2021 r.