Kluczowe informacje

• U dorosłych stosowanie LSSS zamiast zwykłej soli w żywności prawdopodobnie nieznacznie obniża BP. Osoby dorosłe stosujące LSSS zamiast zwykłej soli obciążone są prawdopodobnie nieco mniejszym ryzykiem wystąpienia chorób serca niezakończonych zgonem, takich jak udar mózgu lub nagłe zmniejszenie dopływu krwi do serca, a także zgonu z powodu chorób serca.

• Używanie LSSS zamiast zwykłej soli prawdopodobnie również nieznacznie zwiększa stężenie potasu we krwi (minerału, który utrzymuje prawidłowe bicie serca) u dorosłych. Może to być szkodliwe dla osób, które nie mogą skutecznie regulować poziomu potasu w organizmie. Inne dane naukowe dotyczące bezpieczeństwa są bardzo ograniczone.

• Nie mamy pewności co do wpływu stosowania LSSS zamiast zwykłej soli na BP u dzieci, ani co do tego, czy stosowanie LSSS jest bezpieczne u dzieci.

• Dane naukowe mogą nie mieć bezpośredniego zastosowania do osób, o których wiadomo, że są narażone na duże stężenie potasu we krwi, takich jak osoby z chorobami nerek lub przyjmujące niektóre leki.

Czym są substytuty soli o niskiej zawartości sodu (LSSS)?

LSSS to produkty zawierające mniej sodu niż zwykła sól. Ilość sodu w LSSS jest obniżana poprzez zastąpienie części sodu potasem lub innymi minerałami. Stosowanie LSSS może pomóc zmniejszyć ryzyko związane ze stosowaniem zwykłej soli, ponieważ spożywanie dużej ilości sodu i niewystarczającej ilości potasu przyczynia się do podwyższonego BP. Na całym świecie podwyższone BP jest najczęstszą przyczyną zgonów, którym można zapobiec, głównie dlatego, że powoduje udar mózgu, ostry zespół wieńcowy (OZS; w którym do serca dopływa mniej krwi) i problemy z nerkami.

Stosowanie LSSS wiąże się jednak również z potencjalnymi zagrożeniami dla zdrowia. Stosowanie LSSS może prowadzić do większego niż normalnie stężenia potasu we krwi (hiperkaliemia), co powoduje problemy z szybkością i rytmem bicia serca lub może spowodować zatrzymanie akcji serca. Ryzyko to jest większe u niektórych osób, na przykład u tych, których nerki nie pracują prawidłowo, aby usunąć potas.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy dowiedzieć się, jaki jest wpływ stosowania LSSS zamiast zwykłej soli na BP, a także na ryzyko zdarzeń (udar mózgu i OZW) oraz zgonu z powodu chorób serca. Chcieliśmy również dowiedzieć się, czy stosowanie LSSS zamiast zwykłej soli jest bezpieczne, zarówno w populacji ogólnej, jak i u osób, o których wiadomo, że są narażone na zwiększone stężenie potasu we krwi.

Chcieliśmy to sprawdzić w przypadku dorosłych, dzieci i kobiet w ciąży.

Co zrobiliśmy?
Przeszukaliśmy pięć elektronicznych baz danych i rejestrów badań klinicznych w poszukiwaniu badań, w których porównywano stosowanie LSSS z używaniem zwykłej soli. Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki badań oraz oceniliśmy naszą pewność co do wiarygodności wyników, opierając się na takich czynnikach jak metodologia badań i liczba uczestników. 

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleźliśmy 26 badań klinicznych* z udziałem 34 961 dorosłych i 92 dzieci. Nie znaleziono badań z udziałem kobiet w ciąży. Większość badań klinicznych przeprowadzono na obszarach wiejskich lub podmiejskich, a ponad połowę z nich przeprowadzono w krajach o niskim i średnim dochodzie. Większość badań klinicznych obejmowała niektóre osoby z podwyższonym BP (22); największe z nich obejmowało tylko osoby obciążone dużym ryzykiem udaru mózgu. Siedem badań klinicznych przeprowadzono u osób obciążonych prawdopodobnym ryzykiem zwiększonego stężenia potasu we krwi. Ze wszystkich badań klinicznych wykluczono osoby, w przypadku których wiadomo, że duże spożycie potasu jest szkodliwe, takie jak osoby z problemami z nerkami lub przyjmujące niektóre leki. Prawie wszystkie badania kliniczne (23) dotyczyły typów LSSS, w których część sodu zastąpiono potasem. Ilość zastąpionego sodu w różnych LSSS stosowanych w badaniach klinicznych wahała się od bardzo małej (3%) do dużej (77%).

* Badanie z randomizacją (RCT) to typ badania, w którym uczestnicy są przydzielani losowo do dwóch lub więcej grup leczenia. Jest to najlepszy sposób na zapewnienie podobnych grup uczestników.

Głównie wyniki

U dorosłych, stosowanie LSSS prawdopodobnie nieznacznie obniża BP (rozkurczowe i skurczowe) w porównaniu z regularnym spożyciem soli. Stosowanie LSSS prawdopodobnie również nieznacznie zmniejsza ryzyko udaru mózgu niezakończonego zgonem, OZW niezakończonego zgonem i zgonu z powodu chorób serca, w porównaniu z regularnym spożywaniem soli.

Jednak stosowanie LSSS zamiast zwykłej soli prawdopodobnie również nieznacznie zwiększa stężenie potasu we krwi.

W porównaniu z tradycyjną solą, stosowanie LSSS może wiązać się z niewielką lub żadną różnicą pod względem zwiększenia BP i ryzyka hiperkaliemii.

Nie mogliśmy wyciągnąć żadnych wniosków na temat wpływu LSSS na: kontrolę BP, częstość różnych zdarzeń związanych z chorobami serca, ryzyko zgonu spowodowanego udarem mózgu, zmniejszenie poniżej normy stężenia potasu we krwi (hipokaliemia) i ryzyko innych działań niepożądanych.

Nie mogliśmy wyciągnąć żadnych wniosków na temat efektów lub bezpieczeństwa stosowania LSSS zamiast zwykłej soli u dzieci.

Jakie są ograniczenia zgromadzonych danych naukowych?

Wyniki niniejszego przeglądu są umiarkowanej jakości. Nasze zaufanie zostało obniżone głównie ze względu na obawy dotyczące sposobu przeprowadzenia niektórych badań klinicznych i tego, czy wyniki mają zastosowanie do populacji ogólnej. Nie mamy pewności co do skutków i bezpieczeństwa stosowania LSSS u dzieci, kobiet w ciąży, osób obciążonych ryzykiem zwiększonego stężenia potasu we krwi lub osób, które nie mają podwyższonego BP. Nie mamy również pewności co do skutków stosowania LSSS w żywności nieprzygotowanej w domu. Przyszłe badania mogą wpłynąć na te wyniki.

Na ile aktualne są przedstawione dane naukowe?

Dane naukowe obejmują okres do sierpnia 2021 roku.