Najważniejsze informacje

U osób, które miały wcześniej gorączkę reumatyczną (organizm atakuje sam siebie w odpowiedzi na infekcję bakteryjną) lub mają reumatyczną chorobę serca (długotrwałe uszkodzenie serca spowodowane gorączką reumatyczną):

- długotrwałe stosowanie antybiotyków (w postaci iniekcji do mięśni co miesiąc lub przyjmowane codziennie w postaci tabletek) prawdopodobnie zmniejsza ryzyko wystąpienia większej liczby epizodów gorączki reumatycznej w porównaniu z brakiem antybiotyków;

- antybiotyki domięśniowe prawdopodobnie zmniejszają progresję (pogorszenie) wczesnej choroby serca w porównaniu z brakiem antybiotyku; nie ma jednak danych naukowych porównujących antybiotyki domięśniowe z doustnymi w odniesieniu do progresji późnego stadium choroby serca;

- antybiotyki mogą nie zwiększać ryzyka powikłań, takich jak poważna reakcja alergiczna (anafilaksja).

Czym jest reumatyczna choroba serca?

Reumatyczna choroba serca jest główną przyczyną chorób serca u młodych ludzi na całym świecie i każdego roku zabija około jedną trzecią z miliona osób. Gorączka reumatyczna występuje, gdy własne mechanizmy obronne organizmu nie działają prawidłowo, często z powodu infekcji gardła, zwalczając serce zamiast bakterii. Może to następnie prowadzić do uszkodzenia zastawek serca (bram między przestrzeniami w sercu) zwanego reumatyczną chorobą serca. Antybiotyki zabijają bakterie, które mogą powodować infekcje, zmniejszając ryzyko zachorowania na gorączkę reumatyczną.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy dowiedzieć się, czy antybiotyki są skuteczne w zmniejszaniu ryzyka ponownego zachorowania na gorączkę reumatyczną, a w konsekwencji na reumatyczną chorobę serca.

Co zrobiliśmy?

Uwzględniliśmy badania, w których osobom z przebytą gorączką reumatyczną lub reumatyczną chorobą serca losowo podawano antybiotyki lub nie (np. na podstawie rzutu monetą). Byliśmy zainteresowani porównaniem, po pierwsze, długoterminowych antybiotyków z brakiem antybiotyków, a po drugie, długoterminowej penicyliny domięśniowej z długoterminowymi antybiotykami doustnymi. Uczestnicy uwzględnionych przez nas badań mieli wcześniejszą gorączkę reumatyczną lub reumatyczną chorobę serca, ale mogli być w każdym wieku. Szukaliśmy wielu różnych zdarzeń, które mogły mieć miejsce, takich jak nawrót gorączki reumatycznej (nawrót gorączki reumatycznej), pogorszenie reumatycznej choroby serca (progresja reumatycznej choroby serca), problemy z sercem (zapalenie serca), problemy związane z ciążą i porodem (powikłania położnicze i zdarzenia związane z płodem/noworodkiem), zgon (śmiertelność), to, czy pacjenci stosowali się do zaleceń terapeutycznych (przestrzeganie zaleceń terapeutycznych), inne problemy, takie jak niebezpieczne problemy z oddychaniem (anafilaksja), powikłania, takie jak uszkodzenie nerwów oraz to, czy pacjenci byli zadowoleni z przyjmowania antybiotyków.

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleźliśmy 11 badań (3951 uczestników), które pomogły nam odpowiedzieć na nasze pytania. Osoby biorące udział w tych badaniach miały średnio 12,3 lat i 50,6% z nich stanowili mężczyźni. Większość z nich miała wcześniejsze epizody gorączki reumatycznej.

Stwierdziliśmy, że długotrwałe stosowanie antybiotyków (wstrzykiwanych do mięśnia co miesiąc lub przyjmowanych codziennie w postaci tabletek) w porównaniu z brakiem antybiotyku prawdopodobnie zmniejsza ryzyko wystąpienia większej liczby epizodów gorączki reumatycznej. Zastrzyk domięśniowy prawdopodobnie działa lepiej niż tabletki. Jeśli masz wczesne stadia reumatycznej choroby serca wykryte na echokardiogramie serca (skan, który wykorzystuje fale dźwiękowe, aby zobaczyć wewnętrzną strukturę serca), to antybiotyki penicylinowe wstrzykiwane do mięśnia co miesiąc w porównaniu z brakiem antybiotyku prawdopodobnie zmniejszają ryzyko pogorszenia się tych problemów z sercem. Znaleźliśmy pewne dane naukowe, że antybiotyki wstrzykiwane do mięśnia w porównaniu z brakiem antybiotyków mogą nie powodować bardzo wysokiego ryzyka wystąpienia reakcji alergicznej wpływającej na oddychanie (anafilaksji), ale prawdopodobnie wiąże się to z większym ryzykiem wystąpienia zaczerwienienia w miejscu wstrzyknięcia i reakcji alergicznych na antybiotyki. Nie było zbyt wielu informacji na temat zgonów lub uszkodzenia nerwów, ani danych naukowych na temat tego, czy zastrzyk z antybiotykiem jest lepszy niż tabletki w zapobieganiu zaostrzeniu utajonej (wczesnej) reumatycznej choroby serca.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych?

Większość włączonych badań (dziewięć) nie została przeprowadzona w krajach o niskich dochodach, w których obecnie występuje najwięcej przypadków reumatycznej choroby serca. To sprawia, że wyniki te są potencjalnie mniej istotne dla osób w tych krajach. Niewiele jest również informacji na temat ważnych kwestii innych niż nawrót gorączki reumatycznej lub progresja reumatycznej choroby serca. Istniały również inne potencjalne ograniczenia danych naukowych: sześć badań oznaczyliśmy jako mające problemy z zaślepieniem (uczestnicy badania lub personel wiedzieli, czy otrzymywali antybiotyki, a więc potencjalnie udzielali odpowiedzi na podstawie tych informacji). Możliwe jest również, że osoby biorące udział w badaniach były świadome tego, jakie leczenie otrzymują. Cztery badania mogły mieć problem z procesem losowego przydzielania osób do grup. W przypadku niektórych wyników przeglądu dysponowaliśmy tylko jednym badaniem.

Potrzebne są dalsze prace wysokiej jakości, które są istotne dla części świata, w których gorączka reumatyczna jest obecnie najbardziej powszechna. Potrzebne są również dalsze badania nad wczesną (utajoną) reumatyczną chorobą serca, w której mogą występować największe różnice.

Jak aktualne są przedstawione dane naukowe?

Dane są aktualne do 10 marca 2024 r. Chociaż jest to najbardziej aktualny dostępny obecnie przegląd, większość danych naukowych w nim zawartych pochodzi z lat 50. i 60. ubiegłego wieku, więc niektóre metody leczenia mogą być nieaktualne.