ใจความสำคัญ
• การให้อาหารทารกที่คลอดก่อนกำหนดมากหรือทารกที่มีน้ำหนักตัวน้อยมากด้วยนมมนุษย์แทนการใช้สูตรนมผงจะช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดภาวะลำไส้เน่าได้ประมาณครึ่งหนึ่ง
• ผลต่ออัตราการติดเชื้อหรือการเสียชีวิตระหว่างที่ทารกอยู่ในโรงพยาบาลอาจมีเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลย
โรคลำไส้เน่าคืออะไร
ทารกคลอดก่อนกำหนดมาก (ผู้ที่เกิดก่อนมากกว่า 8 สัปดาห์) และทารกที่มีน้ำหนักแรกเกิดน้อยมาก (ทารกที่มีน้ำหนักน้อยกว่า 1.5 กิโลกรัมเมื่อแรกเกิด) มีความเสี่ยงที่จะเกิดภาวะลำไส้เน่า ซึ่งเป็นภาวะร้ายแรงที่เนื้อเยื่อในเยื่อบุลำไส้ของทารกเกิดการอักเสบ และเริ่มตาย ภาวะนี้สามารถนำไปสู่การติดเชื้อร้ายแรง การเสียชีวิต ความพิการ และปัญหาพัฒนาการได้
นมบริจาคคืออะไร
วิธีหนึ่งในการช่วยป้องกันภาวะลำไส้เน่าในทารกที่คลอดก่อนกำหนดมากหรือทารกที่มีน้ำหนักแรกเกิดน้อยมาก คือการให้อาหารทารกด้วยนมมนุษย์ (ที่แม่คนอื่นบริจาคให้) แทนที่จะใช้สูตรนมผสม (ซึ่งมักดัดแปลงมาจากนมวัว) เมื่อไม่มีนมจากแม่ของทารก
เราต้องการค้นหาอะไร
เราอยากทราบว่าเมื่อแม่ไม่มีนมแม่เอง การให้ทารกที่คลอดก่อนกำหนดมากหรือทารกที่มีน้ำหนักตัวน้อยมากได้นมแม่บริจาคแทนการใช้สูตรนมผงจะช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดภาวะลำไส้เน่า การติดเชื้อร้ายแรง และการเสียชีวิตได้หรือไม่
เราทำอะไรบ้าง
เราสืบค้นการศึกษาและเปรียบเทียบและสรุปผลการศึกษาที่เราพบ เราจัดอันดับความเชื่อมั่นในหลักฐาน โดยพิจารณาจากปัจจัยต่างๆ เช่น วิธีการศึกษาและขนาดการศึกษา
เราค้นพบอะไร
เราพบการทดลอง 12 ฉบับ ศึกษาในทารกรวม 2296 คน • การให้อาหารทารกที่คลอดก่อนกำหนดมากหรือทารกที่มีน้ำหนักตัวน้อยมากด้วยนมมนุษย์แทนการใช้สูตรนมผงจะช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดภาวะลำไส้เน่าได้ประมาณครึ่งหนึ่ง • ผลต่ออัตราการติดเชื้อหรือการเสียชีวิตระหว่างที่ทารกอยู่ในโรงพยาบาลอาจมีเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลย
หลักฐานมีข้อจำกัดอะไรบ้าง
เราเชื่อมั่นในหลักฐานที่แสดงให้เห็นถึงผลต่อภาวะลำไส้เน่า เรามีความเชื่อมั่นในระดับปานกลางในหลักฐานของการติดเชื้อร้ายแรงและการเสียชีวิต เนื่องจากไม่มีการศึกษามากพอที่จะให้แน่ใจเกี่ยวกับผลกระทบ และมีความเป็นไปได้ที่ผู้เข้าร่วมการศึกษาจะรู้ว่าตนได้รับการรักษาใด ซึ่งอาจส่งผลต่อผลลัพธ์ได้
หลักฐานเป็นปัจจุบันแค่ไหน
หลักฐานเป็นปัจจุบันถึงเดือนกุมภาพันธ์ 2024
หลักฐานแสดงให้เห็นว่านมแม่ที่บริจาคช่วยลดความเสี่ยงของ NEC ได้ประมาณครึ่งหนึ่งในทารกที่คลอดก่อนกำหนดมากหรือ VLBW อาจมีผลเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยต่อการติดเชื้อที่เกิดขึ้นในระยะหลังหรือการเสียชีวิตจากทุกสาเหตุก่อนออกจากโรงพยาบาล
หากไม่มีน้ำนมแม่เพียงพอ นมแม่บริจาคหรือสูตรนมผสมเป็นทางเลือกอื่นสำหรับโภชนาการเข้าทางเดินอาหารสำหรับทารกที่คลอดก่อนกำหนดมากหรือน้ำหนักแรกเกิดน้อยมาก (very low-birthweight; VLBW) น้ำนมแม่ที่บริจาคอาจยังคงมีประโยชน์ทางโภชนาการเช่นเดียวกับน้ำนมแม่ และได้รับการเสนอให้เป็นกลยุทธ์ในการลดความเสี่ยงของภาวะลำไส้เน่า (necrotising enterocolitis; NEC) และอัตราการเสียชีวิตและการเจ็บป่วยที่เกี่ยวข้องในทารกที่คลอดก่อนกำหนดมากหรือทารกที่มีน้ำหนักตัวน้อยมาก (VLBW)
เพื่อประเมินประสิทธิผลของนมแม่บริจาคเมื่อเทียบกับนมผสมในการป้องกัน NEC และการเจ็บป่วยและการเสียชีวิตที่เกี่ยวข้องในทารกที่คลอดก่อนกำหนดมากหรือ VLBW เมื่อไม่มีนมแม่เพียงพอ
เราสืบค้นใน Cochrane Central Register of Controlled Trials (CENTRAL), MEDLINE, Embase, ฐานข้อมูล Maternity and Infant Care (MIC) และ Cumulative Index to Nursing and Allied Health Literature (CINAHL) ตั้งแต่บันทึกแรกสุดจนถึงเดือนกุมภาพันธ์ 2024 เรายังค้นหาในทะเบียนการทดลองทางคลินิกและตรวจสอบรายการเอกสารอ้างอิงของการศึกษาที่นำเข้า
การทดลองแบบสุ่มที่มีกลุ่มควบคุมหรือแบบกึ่งสุ่มที่เปรียบเทียบการให้อาหารด้วยนมแม่บริจาคเทียบกับนมผงในทารกที่คลอดก่อนกำหนดมาก (< 32 สัปดาห์ของการตั้งครรภ์) หรือ VLBW (< 1500 กรัม)
ผู้ประพันธ์การทบทวนวรรณกรรม 2 คนได้ประเมินความเสี่ยงของอคติในการทดลอง คัดลอกข้อมูล และสังเคราะห์ค่าประมาณผลโดยใช้ risk ratio, risk difference, และ mean difference, โดยมีช่วงความเชื่อมั่น 95% ที่เกี่ยวข้อง ผลลัพธ์หลักคือ NEC การติดเชื้อที่เกิดขึ้นในระยะหลัง และการเสียชีวิตจากทุกสาเหตุก่อนออกจากโรงพยาบาล ผลลัพธ์รองคือ ตัวแปรด้านการเจริญเติบโตและพัฒนาการของระบบประสาท เราใช้แนวทาง GRADE ในการประเมินความเชื่อมั่นของหลักฐานสำหรับผลลัพธ์หลัก
การทดลอง 12 ฉบับ มีทารกรวม 2296 ราย ที่ตรงตามเกณฑ์การนำเข้า การทดลองส่วนใหญ่มีขนาดเล็ก (ขนาดตัวอย่างเฉลี่ยอยู่ที่ทารก 191 คน) การทดลองทั้งหมดดำเนินการในหน่วยทารกแรกเกิดในยุโรปหรืออเมริกาเหนือ การทดลอง 5 ฉบับ ได้ดำเนินการเมื่อกว่า 40 ปีที่แล้ว ส่วนการทดลองที่เหลือ 7 ฉบับ ดำเนินการในปี 2000 หรือหลังจากนั้น การทดลองบางอันมีจุดอ่อนด้านวิธีการ เช่น ข้อกังวลเกี่ยวกับการปกปิดผู้วิจัยและการเลือกรายงานผลลัพธ์
Meta-analysis แสดงให้เห็นว่าน้ำนมแม่บริจาคช่วยลดความเสี่ยงของ NEC (risk ratio (RR) 0.53, ช่วงความเชื่อมั่น 95% (CI) 0.37 ถึง 0.76; I² = 4%; risk difference (RD) −0.03, 95% CI −0.05 ถึง −0.01; การทดลอง 11 ฉบับ ทารก 2261 คน; หลักฐานความเชื่อมั่นสูง) น้ำนมแม่ที่บริจาคอาจมีผลเพียงเล็กน้อยหรือไม่มีเลยต่อการติดเชื้อที่เริ่มในระยะหลัง (RR 1.12, 0.95 ถึง 1.31; I² = 27%; RD 0.03, 95% CI −0.01 ถึง −0.07; การทดลอง 7 ฉบับ ทารก 1611 คน; หลักฐานควาเชื่อมั่นปานกลาง) หรืออัตราการเสียชีวิตจากทุกสาเหตุ (RR 1.00, 95% CI 0.76 ถึง 1.31; I² = 0%; RD −0.00, 95% CI −0.02 ถึง 0.02; การทดลอง 9 ฉบับ ทารก 2116 คน; หลักฐานความเชื่อมั่นปานกลาง)
แปลโดย ศ.นพ.ภิเศก ลุมพิกานนท์ ภาควิชาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น 22 กันยายน 2024