سوال مطالعه مروری
هدف از این مرور کاکرین بررسی اثربخشی و ایمنی روش‌های مختلف پیشگیری اضطراری به منظور پیشگیری از بارداری پس از مقاربت جنسی محافظت نشده بود.
پیشینه
پیشگیری اضطراری از بارداری (emergency contraception; EC) استفاده از دارو یا دستگاه داخل رحمی مسی (copper intrauterine device; Cu-IUD) برای پیشگیری از بارداری در مدت کوتاهی پس از مقاربت محافظت نشده است. چندین مداخله برای EC در دسترس است. اطلاعات در مورد اثربخشی مقایسه‌ای، ایمنی و راحتی این روش‌ها برای ارائه دهندگان مراقبت سلامت باروری و زنانی که از آنها استفاده می‌کنند مهم است. محققان کاکرین تمام مطالعات مرتبط با پاسخ این سوال را گردآوری و تجزیهوتحلیل کردند.
ویژگی‌های مطالعه
در فوریه 2017؛ 10 بانک اطلاعاتی انگلیسی‌زبان و سه بانک اطلاعاتی چینی‌زبان را برای مطالعات منتشر شده به هر زبان جست‌وجو کردیم. هم‌چنین بانک‌های اطلاعاتی منابع علمی خاکستری و وب‌سایت‌ها را جست‌وجو کرده و با متخصصان و نویسندگان برای مطالعات واجد شرایط تماس گرفتیم. مطالعات باید اطلاعات مرتبط با مداخلات پیشگیری از بارداری را پس از یک بار مقاربت محافظت نشده گزارش دهند. در این مرور 115 کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده را با 60,479 زن وارد کردیم. نودودو کارآزمایی در چین انجام شد. شواهد تا فوریه 2017 به‌روز است.
نتایج کلیدی
این مطالعات 25 مداخله متفاوت از انواع مختلف پیشگیری اضطراری را مقایسه کردند. این مطالعات نشان دادند که:
لوونورژسترول (levonorgestrel) و میفه‌پریستون (mifepristone) موثرتر از رژیم Yuzpe (ترکیب استرادیول (estradiol) - لوونورژسترول) بودند. یافته‌های ما نشان می‌دهد که اگر 29 زن از هر 1000 زن، با استفاده از Yuzpe باردار شوند، بین 11 تا 24 زن در هر 1000 زن با استفاده از لوونورژسترول باردار خواهند شد و اگر 25 زن در هر 1000 زن با استفاده از Yuzpe باردار شوند، بین یک تا 10 زن در هر 1000 زن با استفاده از میفه‌پریستون باردار خواهند شد.
دوز متوسط میفه‌پریستون (25 تا 50 میلی‌گرم) احتمالا موثرتر از لوونورژسترول بود. میفه‌پریستون با دوز پائین (کمتر از 25 میلی‌گرم) احتمالا کمتر از میفه‌پریستون با دوز متوسط موثر بود اما هر دو موثرتر از لوونورژسترول (دو دوز 0.75 میلی‌گرم) بودند. اولیپریستال استات (lipristal acetate; UPA) نیز موثرتر از لوونورژسترول بود.
مصرف کنندگان لوونورژسترول عوارض جانبی کمتری نسبت به مصرف کنندگان Yuzpe داشتند و بیش‌تر احتمال داشت که پیش از زمان مورد انتظار مجددا دچار قاعدگی شوند. مصرف کنندگان UPA بیش‌تر احتمال داشت که بعد از تاریخ مورد انتظار، مجددا دچار قاعدگی شوند. تاخیر قاعدگی احتمالا عارضه جانبی اصلی میفه‌پریستون بود و به نظر می‌رسد که مرتبط با دوز باشد. IUD نسبت به میفه‌پریستون ممکن است با خطرات بالاتری از درد شکمی همراه باشد.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهد مرتبط با پیامد اولیه (تعداد بارداری‌های مشاهده شده) متوسط تا بالا و برای سایر پیامدها بسیار پائین تا بالا بود. محدودیت‌های اصلی، خطر سوگیری (bias) (مرتبط با گزارش‌دهی ضعیف روش‌ها)، عدم دقت و ناهمگونی بود.
لوونورژسترول و دوز متوسط میفه‌پریستون (25 تا 50 میلی‌گرم) موثرتر از رژیم Yuzpe بودند. هم دوز متوسط (25 تا 50 میلی‌گرم) و هم دوز پائین میفه‌پریستون (کمتر از 25 میلی‌گرم) احتمالا موثرتر از لوونورژسترول (1.5 میلی‌گرم) بودند. دوز پائین میفه‌پریستون (کمتر از 25 میلی‌گرم) کمتر از دوز متوسط میفه‌پریستون موثر بود. UPA موثرتر از لوونورژسترول بود.
مصرف کنندگان لوونورژسترول عوارض جانبی کمتری نسبت به مصرف کنندگان Yuzpe داشتند، و ظاهرا احتمال زیادی وجود دارد که قاعدگی مجدد پیش از تاریخ مورد انتظار داشته باشند. احتمال زیادی وجود دارد که مصرف کنندگان UPA بازگشت قاعدگی پس از تاریخ مورد انتظار داشته باشند. تاخیر قاعدگی احتمالا عارضه جانبی اصلی میفه‌پریستون بود و به نظر می‌رسد که مرتبط با دوز باشد. Cu-IUD نسبت به ECP ممکن است با خطر بالای درد شکمی همراه باشد.
پیشگیری اضطراری از بارداری (emergency contraception; EC) استفاده از دارو یا دستگاه داخل رحمی مسی (copper intrauterine device; Cu-IUD) برای پیشگیری از بارداری در مدت کوتاهی پس از مقاربت محافظت نشده است. چندین مداخله برای EC در دسترس است. اطلاعات در مورد اثربخشی مقایسه‌ای، ایمنی و راحتی این روش‌ها برای ارائه دهندگان مراقبت سلامت باروری و زنانی که از آنها استفاده می‌کنند مهم است. این یک نسخه به‌روز از مرور منتشر شده قبلی در سال 2009 و 2012 است.
تعیین این‌که کدام روش EC پس از مقاربت محافظت نشده، موثرترین، ایمن‌ترین و مناسب‌ترین روش برای پیشگیری از بارداری است.
در فوریه 2017، ما CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ PsycINFO؛ CINAHL؛ Popline و PubMed؛ بانک‌های اطلاعاتی بیومدیکال چین و بانک اطلاعاتی پیشگیری اضطراری از بارداری مرتبط با UNDP/UNFPA/WHO/World Bank Special Programme on Human Reproduction (HRP) را جست‌وجو کردیم. هم‌چنین ICTRP و ClinicalTrials.gov را جست‌وجو کرده و با کارشناسان این زمینه و شرکت‌های داروسازی نیز تماس گرفتیم و فهرست منابع مقالات مناسب را جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده شامل زنان استفاده کننده از خدمات برای EC پس از یک بار مقاربت جنسی محافظت نشده واجد شرایط بودند.
از پروسیجرهای استاندارد روش‌شناسی توصیه شده توسط کاکرین استفاده کردیم. پیامد اولیه مرور، تعداد بارداری‌های مشاهده شده بود. عوارض جانبی و تغییرات عادت‌های ماهیانه پیامدهای ثانویه بودند.
در این مرور، 115 کارآزمایی را با 60,479 زن وارد کردیم. کیفیت شواهد برای پیامد اولیه متوسط تا بالا بود، و برای پیامدهای دیگر در محدوده بسیار پائین تا بالا بود. محدودیت‌های اصلی، خطر سوگیری (bias) (مرتبط با گزارش‌دهی ضعیف روش‌ها)، عدم دقت و ناهمگونی بود.
اثربخشی مقایسه‌ای قرص‌های اضطراری ضد-بارداری (emergency contraceptive pills; ECP) مختلف
لوونورژسترول (levonorgestrel) با بارداری‌های کمتری نسبت به Yuzpe همراه بود (ترکیب استرادیول (estradiol) و لوونورژسترول) (RR: 0.57؛ 95% CI؛ 0.39 تا 0.84؛ 6 RCT؛ 4750 = n؛ I2 = 23%، شواهد با کیفیت بالا). این نشان می‌دهد اگر شانس بارداری با استفاده از Yuzpe، تعداد 29 زن از هر 1000 زن باشد، احتمال بارداری با استفاده از لوونورژسترول بین 11 تا 24 زن در هر 1000 زن خواهد بود.
میفه‌پریستون (mifepristone) (تمام دوزها) با بارداری کمتری نسبت به Yuzpe همراه بود (RR: 0.14؛ 95% CI؛ 0.05 تا 0.41؛ 3 RCT؛ 2144 = n؛ I2 = 0%، شواهد با کیفیت بالا). این نشان می‌دهد که اگر شانس بارداری با Yuzpe، تعداد 25 زن از 1000 زن باشد، احتمال بارداری با استفاده از میفه‌پریستون بین 1 تا 10 زن در هر 1000 زن خواهد بود.
هم دوز پائین (کمتر از 25 میلی‌گرم) و هم دوز متوسط (25 تا 50 میلی‌گرم) میفه‌پریستون احتمالا با بارداری‌های کمتری نسبت به لوونورژسترول همراه بوده است (به ترتیب؛ RR: 0.72؛ 95% CI؛ 0.52 تا 0.99؛ 14 RCT؛ 8752 = n؛ I2 = 0%، شواهد با کیفیت بالا؛ RR: 0.61؛ 95% CI؛ 0.45 تا 0.83؛ 27 RCT؛ 6052 = n؛ I2 = 0%، شواهد با کیفیت متوسط). این نشان می‌دهد که اگر شانس بارداری با لوونورژسترول 20 زن از هر 1000 زن باشد، احتمال بارداری با دوز پائین میفه‌پریستون بین 10 تا 20 زن در هر 1000 زن خواهد بود؛ و اگر شانس بارداری با لوونورژسترول 35 زن از هر 1000 زن باشد، احتمال بارداری با دوز متوسط میفه‌پریستون بین 16 تا 29 زن در هر 1000 زن خواهد بود.
استات اولیپریستال (ulipristal acetate; UPA) نسبت به لوونورژسترل با بارداری كمتری همراه بود (RR: 0.59؛ 95% CI؛ 0.35 تا 0.99؛ 2 RCT؛ 3448 = n؛ I2 = 0%، شواهد با كیفیت بالا).
اثربخشی مقایسه‌ای دوزهای مختلف ECP
مشخص نبود که تفاوتی در نرخ بارداری بین تک دوز لوونورژسترول (1.5 میلی‌گرم) و رژیم دو - دوز استاندارد (0.75 میلی‌گرم در هر 12 ساعت) وجود داشت یا خیر (RR: 0.84؛ 95% CI؛ 0.53 تا 1.33؛ 3 RCT؛ 6653 = n؛ I2 = 0%، شواهد با کیفیت متوسط).
دوز متوسط میفه‌پریستون نسبت به دوز کم آن با بارداری کمتری همراه بود (RR: 0.73؛ 95% CI؛ 0.55 تا 0.97؛ 25 RCT؛ 11,914 = n؛ I2 = 0%، شواهد با کیفیت بالا).
اثربخشی مقایسه‌ای Cu-IUD در برابر میفه‌پریستون
هیچ شواهد قطعی در مورد تفاوت در خطر بارداری بین Cu-IUD و میفه‌پریستون وجود نداشت (RR: 0.33؛ 95% CI؛ 0.04 تا 2.74؛ 2 RCT؛ 395 = n؛ شواهد با کیفیت پائین).
عوارض جانبی
تهوع و استفراغ از عوارض جانبی عمده مرتبط با پیشگیری اضطراری از بارداری بودند. احتمالا خطر وقوع تهوع (RR: 0.63؛ 95% CI؛ 0.53 تا 0.76؛ 3 RCT؛ 2186 = n؛ I2 = 59%، شواهد با کیفیت متوسط) یا استفراغ (RR: 0.12؛ 95% CI؛ 0.07 تا 0.20؛ 3 RCT؛ 2186 = n؛ I2 = 0%، شواهد با کیفیت بالا) با میفه‌پریستون نسبت به Yuzpe کمتر بود.استفاده‌کنندگان لوونورژسترول احتمالا نسبت به Yuzpe دچار تهوع (RR: 0.40؛ 95% CI؛ 0.36 تا 0.44؛ 6 RCT؛ 4750 = n؛ I2 = 82%، شواهد با کیفیت متوسط) یا استفراغ (RR: 0.29؛ 95% CI؛ 0.24 تا 0.35؛ 5 RCT؛ 3640 = n؛ I2 = 78%، شواهد با کیفیت متوسط) کمتری شدند. استفاده کنندگان لوونورژسترول، کمتر از کاربران Yuzpe دچار عوارض جانبی می‌شوند (RR: 0.80؛ 95% CI؛ 0.75 تا 0.86؛ 1 RCT؛ 1955 = n، شواهد با کیفیت بالا). مصرف کنندگان UPA نسبت به مصرف کنندگان لوونورژسترل احتمالا بعد از تاریخ پیش بینی شده قاعدگی را از سر می گیرند (RR: 1.65؛ 95% CI؛ 1.42 تا 1.92؛ 2 RCT؛ 3593 = n؛ I2 = 0%، شواهد با کیفیت بالا). تاخیر در قاعدگی با میفه‌پریستون شایع‌تر از هر مداخله دیگری بوده و به نظر می‌رسد مرتبط با دوز باشد. Cu-IUD نسبت به میفه‌پریستون، ممکن است با خطر بالاتری از درد شکمی همراه باشد (18 مورد در 95 زن استفاده‌کننده از Cu-IUD در برابر با هیچ مورد در 190 زن استفاده کننده از میفه‌پریستون، شواهد با کیفیت پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.