سوال مطالعه مروری
شواهدی را در مورد اینکه مداخلات فعالیت بدنی (از جمله ورزش) تاثیری بر ظرفیت ورزش، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و عملکرد ریه در افراد مبتلا به فیبروز سیستیک (cystic fibrosis; CF) دارند یا خیر، مرور کردیم. این یک نسخه به‌روز شده از مروری است که پیش از این منتشر شد.
پیشینه
CF بر بسیاری از سیستم‌های بدن، اما عمدتا ریه‌ها، تاثیر می‌گذارد. این وضعیت باعث تنگی نفس شده و میزان ورزشی را که افراد مبتلا به این بیماری تحمل می‌کنند، محدود می‌کند. پیشرفت بیماری ریوی منجر به توانایی اندک در انجام ورزش و فعالیت بدنی می‌شود، که به‌نوبه‌خود بر سلامت و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت تاثیر می‌گذارد. به دنبال مطالعاتی بودیم که در آنها افراد مبتلا به CF در یک گروه مداخله فعالیت بدنی (شامل فعالیت‌های استقامتی مانند پیاده‌روی، آهسته دویدن، شنا و دوچرخه‌سواری؛ یا تمرین مقاومتی؛ یا ترکیبی از هر دو) در مقایسه با گروه کنترل عدم-مداخله (مراقبت معمول) قرار گرفتند.
تاریخ جست‌وجو
شواهد تا 3 مارچ 2022 به‌روز است.
ویژگی‌های مطالعه
تعداد 24 مطالعه (875 شرکت‌کننده) را در این مرور وارد کردیم. تعداد افراد در هر مطالعه بین نه و 117 نفر بود. برخی از مطالعات شامل فقط کودکان، برخی دیگر فقط بزرگسالان، و برخی شامل هم کودکان و هم بزرگسالان بودند. این مطالعات افرادی را با طیف گسترده‌ای از شدت بیماری وارد کردند. مطالعات از سطوح مختلف نظارت در برنامه‌های تمرینی فعال خود استفاده کردند: در 12 مطالعه، شرکت‌کنندگان تحت نظارت قرار گرفتند؛ در 11 مطالعه، تا حدودی تحت نظارت بودند؛ و در یک مطالعه، اصلا تحت نظارت نبودند. برنامه تمرینی فعال در 14 مطالعه تا شش ماه، و در 10 مطالعه باقی‌مانده بیش از شش ماه به طول انجامید. از 24 مطالعه وارد شده، به هفت مورد یک دوره پیگیری اضافه شد (زمانی که همه شرکت‌کنندگان به مراقبت معمول بازگشتند، اما هم‌چنان در صورت تمایل مجاز به انجام ورزش بودند). کیفیت مطالعات وارد شده متفاوت بود.
نتایج کلیدی
این مرور سیستماتیک نشان می‌دهد که مداخلات فعالیت بدنی برای بیش از شش ماه احتمالا ظرفیت ورزش را در افراد مبتلا به CF بهبود می‌بخشد. در مقایسه با عدم-فعالیت، مداخلات فعالیت بدنی ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در عملکرد ریه و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت ایجاد کنند.
بزرگ‌ترین مطالعه موجود در این مرور (117 شرکت‌کننده) گزارش داد:
- هیچ تفاوتی بین گروه‌های فعالیت بدنی و کنترل از لحاظ تعداد تشدیدهای ریوی (شعله‌ور شدن بیماری) وجود نداشت (شواهد با قطعیت بالا)؛
- هیچ تفاوتی از لحاظ زمان سپری شده تا اولین شعله‌ور شدن حملات تا 12 ماه دیده نشد (شواهد با قطعیت بالا)؛
- فعالیت بدنی هیچ تاثیر مفیدی بر کنترل دیابت پس از نه ماه نداشت (شواهد با قطعیت متوسط).
دو مطالعه (156 شرکت‌کننده) هیچ تفاوتی را بین گروه‌ها در تعداد عوارض جانبی گزارش شده پیدا نکردند (شواهد با قطعیت پائین).
برای برنامه‌های تمرینی فعال که تا شش ماه طول می‌کشید، تاثیرات مشابه برنامه‌های طولانی‌تر بود.
فقط سه مطالعه که یک دوره پیگیری (با مدت زمان‌های مختلف) را اضافه کردند، داده‌هایی را ارائه دادند که می‌توانستیم تغییرات را در ظرفیت ورزش و عملکرد ریه آنالیز کنیم؛ فقط در یک مورد کیفیت زندگی گزارش شد. این نتایج باید با احتیاط تفسیر شوند.
به‌طور کلی و در مقایسه با مراقبت معمول (عدم-مداخله)، انجام فعالیت بدنی و تمرین ورزشی احتمالا منجر به بهبود ظرفیت ورزش می‌شود، در حالی که ممکن است تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر عملکرد ریه و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت در افراد مبتلا به CF داشته باشد.
قطعیت شواهد
تعداد 24 مطالعه را وارد کردیم. با توجه به تفاوت در تاثیرات بین مطالعات، تنوع گسترده در کیفیت مطالعه و کمبود اطلاعات در مورد تغییرات بالینی معنی‌دار برای چندین معیار پیامد، قطعیت کلی شواهد را در مورد تاثیرات مداخلات فعالیت بدنی بر ظرفیت ورزش، عملکرد ریه و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت در سطح پائین تا متوسط در نظر گرفتیم. در مورد تاثیراتی که دیده‌ایم نامطمئن هستیم و انجام مطالعاتی با کیفیت بهتر احتمالا این یافته‌ها را تغییر خواهند داد.
عوامل موثر بر اطمینان ما شامل این بود که، در پنج مطالعه، ویژگی‌های برخی از افراد شرکت‌کننده در شروع مطالعات بین گروه‌ها متفاوت بود، علی‌رغم اینکه افراد به‌طور تصادفی در گروه‌های درمانی مختلف قرار گرفتند.
هم‌چنین، هنگام مقایسه مداخلات فعالیت بدنی با عدم-مداخله، افراد همیشه می‌دانند که در کدام گروه قرار دارند. با این حال، فکر نمی‌کنیم وقتی ارزیابی به درستی انجام شود، این واقعیت که افراد می‌دانند در کدام گروه درمانی قرار دارند بر نتایج مربوط به عملکرد ریه تاثیر بگذارد. در مقابل، ممکن است زمانی که محققینی که ظرفیت ورزش یک فرد را ارزیابی می‌کنند، بدانند آن فرد به کدام گروه تعلق دارد، موجب مطرح شدن برخی از سوگیری‌ها شود. محققین سعی کردند از اینکه ارزیابان پیامد بدانند شرکت‌کنندگان در 10 مطالعه وارد شده در کدام گروه حضور داشتند، پیشگیری کنند.
گزارش‌دهی انتخابی نتایج ممکن است یک مشکل باشد، به خصوص به این دلیل که بیشتر مطالعات وارد شده در فهرست پایگاه‌های ثبت کارآزمایی، که جزئیاتی را در مورد پیامدها گزارش می‌کنند، قرار نداشتند.
مداخلات فعالیت بدنی به مدت شش ماه و بیشتر به احتمال زیاد ظرفیت ورزش را در مقایسه با عدم انجام تمرین بهبود می‌بخشد (شواهد با قطعیت متوسط). شواهد فعلی تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر عملکرد ریه و HRQoL نشان می‌دهند (شواهد با قطعیت پائین). در دهه‌های اخیر، فعالیت بدنی مورد توجه زیادی قرار گرفته و در حال حاضر بخشی از مراقبت‌های چند-رشته‌ای است که به اکثر افراد مبتلا به CF ارائه می‌شود. عوارض جانبی فعالیت بدنی نادر بوده و هیچ دلیلی برای جلوگیری فعالانه از فعالیت بدنی منظم و ورزش وجود ندارد. مزایای گنجاندن فعالیت بدنی در مراقبت منظم فرد ممکن است تحت تاثیر نوع و مدت برنامه فعالیت و هم‌چنین ترجیحات فردی و موانع انجام فعالیت بدنی قرار گیرد. انجام مطالعات بیشتر و با کیفیت بالا و اندازه کافی برای ارزیابی جامع مزایای فعالیت بدنی و ورزش در افراد مبتلا به CF، به ویژه در دوره جدید درمان دارویی CF، مورد نیاز است.
فعالیت جسمانی می‌تواند بخش مهمی از مراقبت منظم برای افراد مبتلا به فیبروز سیستیک (cystic fibrosis; CF) باشد. این یک نسخه به‌روز شده از مروری است که پیش از این منتشر شد.
ارزیابی تاثیر مداخلات فعالیت بدنی بر ظرفیت ورزش با اندازه‌گیری حداکثر مصرف اکسیژن، عملکرد ریه با اندازه‌گیری حجم بازدمی اجباری در یک ثانیه (FEV1)، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (HRQoL) و دیگر پیامدهای مهم مرتبط با بیمار در افراد مبتلا به فیبروز سیستیک (CF).
پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه فیبروز سیستیک و اختلالات ژنتیکی در کاکرین را، شامل منابع شناسایی شده از طریق جست‌وجو در بانک اطلاعاتی جامع الکترونیکی و جست‌وجوهای دستی در مجلات مرتبط و کتاب‌های خلاصه مقالات کنفرانس‌ها، جست‌وجو کردیم. آخرین جست‌وجو در 3 مارچ 2022 انجام شد. دو پایگاه ثبت کارآزمایی‌های در حال انجام را جست‌وجو کردیم: clinicaltrials.gov، آخرین بار در 4 مارچ 2022؛ و پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی (ICTRP) سازمان جهانی بهداشت (WHO)، آخرین بار در 16 مارچ 2022.
تمامی کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) و شبه-RCTهایی را وارد کردیم که به مقایسه هر نوع مداخلات فعالیت بدنی از هر نوع و به مدت حداقل دو هفته، با مراقبت معمول (عدم-مداخله فعالیت بدنی) در افراد مبتلا به CF پرداختند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم RCTها را برای ورود انتخاب کرده، کیفیت روش‌شناسی را بررسی و داده‌ها را استخراج کردند. قطعیت شواهد را با استفاده از سیستم درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
تعداد 24 RCT موازی (شامل 875 شرکت‌کننده) را وارد کردیم. تعداد شرکت‌کنندگانی که در این مطالعات قرار داشتند، بین نه و 117 نفر، با طیف وسیعی از شدت بیماری، متغیر بود. دموگرافی سنی مطالعات متفاوت بود: در دو مطالعه، همه شرکت‌کنندگان بزرگسال بودند؛ در 13 مطالعه، سن شرکت‌کنندگان 18 سال و کمتر بود؛ در یک مطالعه، 15 سال و بالاتر؛ و در یک مطالعه، 12 سال و بالاتر بود؛ هفت مطالعه شامل تمام رده‌های سنی بودند. برنامه تمرینی فعال در 14 مطالعه تا شش ماه، و در 10 مطالعه باقی‌مانده بیش از شش ماه به طول انجامید. از 24 مطالعه وارد شده، هفت مورد یک دوره پیگیری (زمانی که نظارت برداشته شد، اما شرکت‌کنندگان هنوز مجاز به انجام ورزش بودند) را از یک تا 12 ماه اجرا کردند. مطالعات سطوح مختلفی را از نظارت به کار گرفتند: در 12 مطالعه، تمرینات تحت نظارت بود؛ در 11 مطالعه، تا حدی تحت نظارت قرار گرفت؛ و در یک مطالعه، بدون نظارت انجام شد. کیفیت مطالعات وارد شده متفاوت بود.
این مرور کاکرین نشان می‌دهد که، در مطالعاتی با یک برنامه تمرینی فعال به مدت بیش از شش ماه در افراد مبتلا به CF، فعالیت بدنی احتمالا در مقایسه با عدم انجام فعالیت بدنی (مراقبت معمول) تاثیر مثبتی بر ظرفیت ورزش دارد (تفاوت میانگین (MD): 1.60؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.16 تا 3.05؛ 6 RCT؛ 348 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط). میزان بهبودی در ظرفیت ورزش اندک تفسیر می‌شود، اگرچه نتایج مطالعه ناهمگون بودند. مداخلات فعالیت بدنی ممکن است هیچ تاثیری بر عملکرد ریه (حجم بازدمی اجباری در یک ثانیه (FEV1) بر حسب % پیش‌بینی شده) (MD: 2.41؛ 95% CI؛ 0.49- تا 5.31؛ 6 RCT؛ 367 شرکت‌کننده)، عملکرد فیزیکی HRQoL (MD: 2.19؛ 95% CI؛ 3.42- تا 7.80؛ 4 RCT؛ 247 شرکت‌کننده) و دامنه تنفسی HRQoL (MD: -0.05؛ 95% CI؛ 3.61- تا 3.51؛ 4 RCT؛ 251 شرکت‌کننده) در شش ماه و بیشتر نداشته باشند (شواهد با قطعیت پائین). یک مطالعه (117 شرکت‌کننده) هیچ تفاوتی را بین گروه‌های فعالیت بدنی و کنترل در تعداد شرکت‌کنندگانی که تا شش ماه دچار حملات بیماری شدند (نسبت میزان بروز: 1.28؛ 95% CI؛ 0.85 تا 1.94) یا در زمان سپری شده تا وقوع اولین تشدید بیش از 12 ماه (نسبت خطر: 1.34؛ 95% CI؛ 0.65 تا 2.80) گزارش نکرد (هر دو دارای شواهدی با قطعیت بالا)؛ هیچ تاثیری از فعالیت بدنی بر کنترل دیابت مشاهده نشد (پس از 1 ساعت: MD؛ 0.04- میلی‌مول/لیتر؛ 95% CI؛ 1.11- تا 1.03؛ 67 شرکت‌کننده؛ پس از 2 ساعت: MD؛ 0.44- میلی‌مول/لیتر؛ 95% CI؛ 1.43- تا 0.55؛ 81 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط). هیچ تفاوتی را بین گروه‌ها در تعداد عوارض جانبی طی شش ماه نیافتیم (نسبت شانس: 6.22؛ 95% CI؛ 0.72 تا 53.40؛ 2 RCT؛ 156 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت پائین).
برای دیگر نقاط زمانی (تا شش ماه و در طول یک دوره پیگیری بدون مداخله فعال)، تاثیرات فعالیت بدنی در برابر کنترل مشابه موارد گزارش شده برای پیامدهای بالا بود. با این حال، فقط سه مورد از هفت مطالعه که یک دوره پیگیری بدون مداخله فعال (از یک تا 12 ماه) را اضافه کردند، پیامدهای اولیه را، یعنی تغییرات در ظرفیت ورزش و عملکرد ریه، و یک مطالعه HRQoL را گزارش کردند. این داده‌ها باید با احتیاط تفسیر شوند. در مجموع، با توجه به ناهمگونی تاثیرات بین مطالعات، تنوع گسترده در کیفیت مطالعه و کمبود اطلاعات در مورد تغییرات بالینی معنی‌دار برای چندین معیار پیامد، قطعیت کلی شواهد را در مورد تاثیرات مداخلات فعالیت بدنی بر ظرفیت ورزش، عملکرد ریه و HRQoL، در سطح پائین تا متوسط در نظر گرفتیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.