پیام‌های کلیدی
- شواهدی با قطعیت بالا برای حمایت از استفاده از تست‌های غربالگری برای سرطان دهان و شرایطی که ممکن است منجر به سرطان دهان در جمعیت عمومی شوند، وجود ندارد.
- دندان‌پزشکان عمومی و متخصصان مراقبت سلامت باید در زمانی که معاینات معمول دهان را در بالین برای دیگر ضایعات/بیماری‌های شایع دهان انجام می‌دهند، مراقب علائم ضایعات بالقوه بدخیم دهان (OPMD) و بدخیمی‌ها باشند.
تشخیص سرطان دهان
سرطان دهان یک وضعیت جدی است، و فقط نیمی از کسانی که به این بیماری مبتلا می‌شوند پس از 5 سال زنده می‌مانند، چرا که اغلب دیر تشخیص داده می‌شود. تشخیص زودهنگام زمانی که سرطان دهان کوچک است یا به عنوان یک وضعیت یا ضایعه «قبلی» (که می‌تواند به سرطان تبدیل شود)، می‌تواند منجر به درمان ساده‌تر و پیامدهای بسیار بهتر شود. در نتیجه، نیاز به درک میزان خوبی از انواع تست‌ها در تشخیص زودهنگام سرطان دهان و ضایعات پیش از آن وجود دارد.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
هدف از این مرور، پی بردن به دقت تست‌های غربالگری مختلف برای سرطان دهان و شرایطی بود که ممکن است منجر به سرطان دهان شوند.
ما چه کردیم؟
برای یافتن مطالعاتی جست‌وجو کردیم که دقت تست‌های غربالگری مختلف را در تشخیص سرطان دهان یا OPMDها در طول یک پروسیجر غربالگری گزارش کردند. تشخیص سرطان دهان یا OPMDها توسط پزشکان متخصص یا پاتولوژیست‌ها، یا به‌طور متناوب از طریق پیگیری، داده شد. نتایج این مطالعات را مقایسه و خلاصه کرده و اطمینان خود را نسبت به شواهد، بر اساس عواملی مانند روش‌های انجام و حجم نمونه مطالعه، رتبه‌بندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
تعداد 18 مطالعه (با 72,202 شرکت‌کننده) را وارد کردیم، که بین سال‌های 1986 و 2019 منتشر شدند. این مطالعات به ارزیابی یک معاینه مرسوم دهان (COE) یا معاینه بصری (10 مطالعه)، معاینه دهان توسط خود بیمار (چهار مطالعه)، و غربالگری از راه دور (سه مطالعه) پرداختند. یک کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده دقت تست معاینه مرسوم دهان به‌علاوه شست‌وشوی زیستی (vital) را با معاینه مرسوم دهان مقایسه کرد.
هیچ مطالعه‌ای دقت تست‌های خون یا بزاق را ارزیابی نکرد.
تنوع قابل‌توجهی در شرکت‌کنندگانی که به‌کار گرفته شدند، شرایط انجام مطالعه، شیوع سرطان دهان یا OPMDها، و نحوه انجام تست‌های مختلف وجود داشت، بنابراین نتوانستیم داده‌ها را ترکیب کنیم.
- اکثر مطالعات دقت COEهای مختلف را ارزیابی کردند (10 مطالعه، 25,568 شرکت‌کننده). شیوع سرطان دهان یا OPMD در این مطالعات از 1% تا 51% متغیر بود. برای هفت مطالعه COE با شیوع 10% یا کمتر، شیوع با جمعیت عمومی بیشتر قابل مقایسه بود، برآوردهای حساسیت (نسبت مثبت-واقعی) از 0.50 تا 0.99 و تخمین‌های ویژگی (نسبت منفی-واقعی) از 0.94 تا 0.99 متغیر بودند.
- شواهد مربوط به معاینه دهان توسط خود بیمار (4 مطالعه، 35,059 شرکت‌کننده) و غربالگری از راه دور (3 مطالعه، 3600 شرکت‌کننده) محدودتر بود.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
قطعیت کلی شواهد مربوط به COE را در سطح پائین ارزیابی کرده و به دلیل تنوع در مطالعات و قابلیت کاربرد نمونه‌های مطالعه، آن را تنزل دادیم. قطعیت کلی شواهد مربوط به معاینه دهان توسط خود بیمار و غربالگری از راه دور را در سطح بسیار پائین ارزیابی کرده و به دلیل تنوع در مطالعات، قابلیت کاربرد نمونه‌های مطالعه و تخمین‌های غیر-دقیق از دقت تست، سطح آن را کاهش دادیم.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا اکتبر 2020 به‌روز است.
برای حمایت از استفاده از برنامه‌های غربالگری سرطان حفره دهان و OPMD در جمعیت عمومی، شواهدی با قطعیت بالا وجود ندارد. غربال‌گران خط مقدم مانند دندان‌پزشکان عمومی، بهداشت‌کاران دهان و دندان، دیگر متخصصان وابسته، و کارکنان بخش مراقبت‌‌های سلامت در سطح جامعه باید مراقب علائم OPMD و OSCC باشند.
تشخیص زودهنگام کارسینوم سلول سنگفرشی حفره دهان (oral cavity squamous cell carcinoma; OSCC) و ضایعات بالقوه بدخیم دهان (oral potentially malignant disorders; OPMD)، به دنبال درمان مناسب، ممکن است به ترتیب باعث بهبود بقا و کاهش خطر تبدیل شدن ضایعه به بدخیمی شوند. این یک نسخه به‌روز شده از مرور کاکرین است که نخستین‌بار در سال 2013 منتشر شد.
تخمین دقت تست تشخیصی معاینه مرسوم دهان، شست‌وشوی زیستی (vital)، تشخیص مبتنی بر نور، معاینه دهان توسط خود بیمار (mouth self-examination)، غربالگری از راه دور، و بیومارکرها، که به‌صورت جداگانه یا ترکیبی، برای تشخیص زودهنگام OPMD یا OSCC در بزرگسالان به ظاهر سالم.
متخصص اطلاعات گروه سلامت دهان در کاکرین بانک‌های اطلاعاتی زیر را جست‌وجو کرد: پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه سلامت دهان در کاکرین (تا 20 اکتبر 2020)، MEDLINE Ovid (1946 تا 20 اکتبر 2020)، و Embase Ovid (1980 تا 20 اکتبر 2020). برای یافتن کارآزمایی‌های در حال انجام، پایگاه ثبت کارآزمایی‌های موسسات ملی سلامت ایالات متحده (ClinicalTrials.gov) و پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت جست‌وجو شدند. هنگام جست‌وجو در بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی، هیچ محدودیتی برای زبان یا تاریخ انتشار مقاله وجود نداشت. جست‌وجوهای استنادی (citation search) را انجام داده، و فهرست منابع مطالعات وارد شده را برای یافتن منابع بیشتر غربالگری کردیم.
مطالعاتی را انتخاب کردیم که دقت تست هر یک از تست‌های فوق را در تشخیص OPMD یا OSCC در طول یک پروسیجر غربالگری گزارش کردند. تشخیص OPMD یا OSCC توسط پزشکان متخصص یا پاتولوژیست‌ها، یا متناوبا از طریق پیگیری، گذاشته شد.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم، عناوین و چکیده‌های مقالات را از نظر مرتبط بودن با این مرور، غربالگری کردند. واجد شرایط بودن، استخراج داده‌ها، و ارزیابی کیفیت، حداقل توسط دو نویسنده، به‌طور مستقل از هم، و دو مرتبه انجام شدند. کیفیت روش‌شناسی مطالعات با استفاده از ابزار ارزیابی کیفیت مطالعات دقت تشخیصی-2 (Quality Assessment of Diagnostic Accuracy Studies; QUADAS-2) ارزیابی شد. حساسیت (sensitivity) و ویژگی (specificity) مطالعات وارد شده را گزارش کردیم. قضاوت را در مورد قطعیت شواهد با استفاده از ارزیابی درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارائه دادیم.
تعداد 18 مطالعه (با 72,202 شرکت‌کننده) را وارد کردیم که بین سال‌های 1986 و 2019 منتشر شدند. این مطالعات دقت تست تشخیصی معاینه مرسوم دهان (10 مطالعه، هیچ مورد جدیدی برای این به‌روزرسانی شناسایی نشد)، معاینه دهان توسط خود بیمار (چهار مطالعه، دو مطالعه جدید در این به‌روزرسانی وارد شدند)، و غربالگری از راه دور (سه مطالعه، همه در این به‌روزرسانی وارد شدند) را ارزیابی کردند. یک کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده از دقت آزمون، معاینه مرسوم دهان را به‌علاوه شست‌وشوی زیستی در مقابل فقط معاینه مرسوم دهان ارزیابی کرد. هیچ مطالعه واجد شرایطی برای ارزیابی تشخیص مبتنی بر نور یا تجزیهوتحلیل نمونه خون یا بزاق (که وجود بیومارکرها را برای OPMD و OSCC آزمایش می‌کند) وجود نداشت. فقط یک مطالعه از معاینه مرسوم دهان با خطر پائین سوگیری (bias) و نگرانی اندک در مورد قابلیت کاربرد مداخله روبه‌رو بود.
با توجه به ناهمگونی بالینی مطالعات وارد شده از نظر شرکت‌کنندگان، شرایط انجام، شیوع شرایط هدف، استفاده از تست شاخص و استاندارد مرجع، و جریان و زمان‌بندی فرآیند، داده‌ها را نمی‌توان داخل دسته‌های گسترده‌تر تست شاخص ادغام کرد. برای معاینه مرسوم دهان (10 مطالعه، 25,568 شرکت‌کننده)، شیوع ضایعه در نمونه دقت تست از 1% تا 51% متغیر بود. برای هفت مطالعه با شیوع 10% یا کمتر، شیوع ضایعه با جمعیت عمومی بیشتر قابل مقایسه بود، برآوردهای حساسیت متغیر بوده، و از 0.50 (95% فاصله اطمینان (CI): 0.07 تا 0.93) تا 0.99 (95% CI؛ 0.97 تا 1.00) گزارش شدند؛ برآوردهای ویژگی سازگارتر بوده و از 0.94 (95% CI؛ 0.88 تا 0.97) تا 0.99 (95% CI؛ 0.98 تا 1.00) متغیر بودند. قطعیت کلی شواهد را در سطح پائین ارزیابی کرده، و به دلیل ناهمگونی و غیر-مستقیم بودن آن را کاهش دادیم.
شواهد برای معاینه دهان توسط خود بیمار و غربالگری از راه دور محدودتر بود. سطح قطعیت کلی شواهد مربوط به این تست‌های شاخص را بسیار پائین ارزیابی کرده، و به دلیل عدم-دقت، ناهمگونی، و غیر-مستقیم بودن آن را کاهش دادیم. کیفیت شواهد مربوط به شست‌وشوی زیستی (تولویدین آبی (toluidine blue)) را به عنوان مکمل معاینه مرسوم دهان در مقایسه با فقط معاینه مرسوم دهان در سطح متوسط ارزیابی کرده، و به دلیل غیر-مستقیم بودن رتبه آن را کاهش دادیم زیرا کارآزمایی در یک جمعیت پُر-خطر انجام شد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.