هدف از انجام این مرور چه بود؟
اين مرور با هدف ارزیابی مزایای ارائه خدمات توانبخشی بینایی از راه دور (از طریق تله‌توانبخشی (telerehabilitation)) برای افراد کم‌بینا انجام شد. در توانبخشی از راه دور، یک ارائه دهنده خدمات توانبخشی بینایی به جای مراقبت معمول در مطب، از رویکرد مبتنی بر اینترنت برای آموزش افراد کم‌بینا به منظور بهبود استفاده از عملکرد بینایی باقیمانده در آنها استفاده می‌کند. هدف اولیه ما تغییرات در کیفیت زندگی مرتبط با بینایی بود که توسط هر نوع آموزشی به دست آمد و با پرسشنامه اندازه‌گیری شد. هم‌چنین به بررسی عملکرد بینایی، مانند توانایی خواندن، و پایبندی به شرکت در جلسات آموزشی برنامه‌ریزی شده و رتبه‌بندی میزان رضایت از مداخله علاقه‌مند بودیم.
پیام‌های کلیدی
با توجه به علاقه روزافزون به استفاده از پزشکی از راه دور به عنوان راهی برای کمک به رفع برخی از موانع متعدد در راه مراقبت حضوری برای افراد کم‌بینا، یافته‌های دو مطالعه در حال انجام، پس از تکمیل، ممکن است به ما کمک کنند تا بفهمیم که توانبخشی از راه دور می‌تواند برای ارائه خدمات به افراد کم‌بینا مورد استفاده قرار گیرد یا خیر، و اینکه تاثیرات توانبخشی از راه دور مشابه مراقبت حضوری است یا خیر.
در این مرور چه موضوعی بررسی شد؟
کم‌بینایی، عبارت است از کاهش عملکرد بینایی که قابل برطرف شدن با استفاده از عینک، لنزهای تماسی، یا دیگر روش‌های درمانی دارویی و جراحی نباشد. افراد کم‌بینا عموما در انجام کارهای روزانه خود، مانند خواندن و رانندگی، با مشکلاتی مواجه هستند. حدود 300 میلیون نفر در سراسر جهان کم‌بینا هستند. توانبخشی بینایی یکی از راه‌های کمک به بهبود کیفیت زندگی افراد کم‌بینا است، که از طریق ارزیابی عملکرد بینایی، تجویز وسایل یا ابزار کمک-بینایی مناسب، ارائه خدمات پشتیبانی، و ارائه آموزش استفاده از دستگاه‌های بزرگنمایی و استراتژی‌هایی برای استفاده حداکثری از باقیمانده بینایی، عمل می‌کنند. نشان داده شده که آموزش حضوری توانبخشی برای کم‌بینایی موثر است؛ با این حال، چالش‌های زیادی وجود دارد که می‌توانند بیماران را از مراجعه به مطب پزشک باز دارند. هنگامی که آموزش‌های کمکی ارائه می‌شوند، اثربخشی دستگاه‌های بزرگنمایی و مهارت‌ها برای استفاده از دید باقیمانده افزایش می‌یابد. فناوری، ارائه برخی از خدمات مراقبت سلامت را از طریق اینترنت ممکن کرده، از جمله توانبخشی از راه دور، که جلسات توانبخشی در منزل را نیز در محیط معمول فرد ارائه می‌دهد. با این حال، در حال حاضر مشخص نیست که این رویکرد برای ارائه خدمات از راه دور برای توانبخشی بینایی کار می‌کند یا خیر.
نتایج اصلی این مطالعه مروری چه هستند؟
دو مطالعه در حال انجام، توانبخشی از راه دور را برای کم‌بینایی بررسی کرده، و یک کارآزمایی کامل شده را پیدا کردیم که به‌طور غیر مستقیم به سوال تحقیق پرداخت. کارآزمایی تکمیل شده تاثیرات مشابهی را برای ارائه توانبخشی از راه دور با یک درمانگر در مقابل یک مداخله کنترل فعال شامل یک راهنمای آموزشی خود-گردان برای یادگیری استفاده از یک دستگاه الکترونیکی پوشیدنی جدید برای کم‌بینایی، نشان داد.
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا 14 سپتامبر 2021 برای کارآزمایی های تکمیل شده و 16 مارچ 2022 برای کارآزمایی‌های در حال انجام به‌روز است.
کارآزمایی وارد شده اثربخشی مشابهی را بین توانبخشی از راه دور با کمک یک درمانگر و مداخله کنترل فعال آموزش خود-راهبری در بزرگسالان نسبتا جوان‌تر تا میانسال مبتلا به کم‌بینایی که یک ابزار الکترونیکی پوشیدنی جدید دریافت کردند، یافت. با توجه به بار (burden) بیماری و علاقه روزافزون به تله‌مدیسین (پزشکی از راه دور)، دو مطالعه در حال انجام، پس از اتمام، ممکن است بتوانند شواهدی را در رابطه با درک پتانسیل توانبخشی از راه دور به عنوان پلتفرمی برای ارائه خدمات به افراد کم‌بینا ارائه دهند.
کم‌بینایی زندگی بیش از 300 میلیون نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار داده و می‌تواند هم فعالیت‌های روزمره زندگی و هم کیفیت زندگی آنها را به خطر اندازد. آموزش توانبخشی و استفاده از تجهیزات کمک بینایی (vision assistive equipment; VAE) ممکن است موثر باشند، اما برخی از افراد مبتلا به اختلالات بینایی منابع محدودی برای مراجعه حضوری به کلینیک‌های توانبخشی جهت دریافت آموزش چگونگی استفاده از VAE دارند. این افراد ممکن است بتوانند از طریق مشاوره از راه دور، و مبتنی بر اینترنت (تله‌توانبخشی یا توانبخشی از راه دور (telerehabilitation)) بر موانع دریافت مراقبت غلبه کنند.
مقایسه تاثیرات توانبخشی از راه دور با خدمات توانبخشی بینایی ارائه شده به صورت چهره-به-چهره (به عنوان مثال در محل کار یا در شرایط بستری) برای بهبود کیفیت زندگی مرتبط با بینایی و توانایی خواندن از فاصله نزدیک در افراد مبتلا به افت عملکرد بینایی ناشی از هر نوع بیماری چشمی. اهداف ثانویه عبارت بودند از ارزیابی پایبندی به شرکت در جلسات برنامه‌ریزی شده توانبخشی، نرخ کنار گذاشتن استفاده از دستگاه‌های VAE، و رتبه‌بندی رضایت بیمار.
پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL) (شامل پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه چشم و بینایی در کاکرین) (شماره 9؛ 2021)؛ Ovid MEDLINE؛ Embase.com؛ PubMed؛ ClinicalTrials.gov؛ و پلتفرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی (ICTRP) سازمان جهانی بهداشت (WHO) را جست‌وجو کردیم. در جست‌وجوهای الکترونیکی از محدودیت زبان یا فیلتر طراحی مطالعه استفاده نکردیم؛ با این حال، جست‌وجوها را از سال 1980 به بعد محدود کردیم زیرا اینترنت تا سال 1982 به عموم مردم معرفی نشده بود. آخرین جست‌وجو در CENTRAL؛ MEDLINE Ovid؛ Embase؛ و PubMed در 14 سپتامبر 2021، و پایگاه‌های ثبت کارآزمایی در 16 مارچ 2022 انجام شد.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (RCTs؛ randomised controlled trials) یا کارآزمایی‌های بالینی کنترل‌شده‌ای (CCTs؛ controlled clinical trials) را وارد کردیم که در آنها شرکت‌کنندگان کم‌بینا تحت دریافت خدمات توانبخشی بینایی از راه دور از یک ارائه دهنده انسانی با استفاده از اینترنت و تکنولوژی وب-محور در مقایسه با رویکردی شامل مشاوره‌های حضوری (in-person consultations) قرار گرفتند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم، تمامی عناوین و چکیده‌های شناسایی‌شده را از جست‌وجوهای انجام شده در بانک‌های اطلاعاتی غربالگری کرده و مقالات متن کامل را برای واجد شرایط بودن ارزیابی کردند. دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم داده‌ها را از مطالعات وارد شده خلاصه کردند. هرگونه اختلاف‌نظری از طریق بحث حل‌وفصل شد.
یک RCT/CCT که به‌طور غیر مستقیم، و دو کارآزمایی در حال انجام را یافتیم که معیارهای ورود را داشتند. کارآزمایی‌های وارد شده در معرض خطر بالای سوگیری (bias) قرار داشتند. تجزیه‌وتحلیل کمّی (quantitative) را انجام ندادیم، زیرا فقط یک کارآزمایی‌های کنترل شده به دست آمد.
تنها کارآزمایی وارد شده، 57 شرکت‌کننده را در یک طراحی گروه-موازی به کار گرفت. این مطالعه 30 ساعت آموزش شخصی‌سازی شده کم‌بینایی را از طریق توانبخشی از راه دور با کمک یک درمانگر کم‌بینایی (گروه آزمایش) با استاندارد خودآموز ارائه شده توسط eSight با استفاده از eSkills User Guide مقایسه کرد که توسط خود شرکت کنندگان در منزل به مدت یک ساعت در هر روز به مدت 30 روز (گروه مقایسه) استفاده شد. محققان کارآزمایی جهت یکسانی را از تاثیرات مداخله برای هر دو گروه از نظر کیفیت زندگی مرتبط با بینایی و رضایت از مداخله در دو هفته، سه ماه، و شش ماه یافتند. نسبت بیشتری از شرکت کنندگان در گروه مقایسه در مقایسه با گروه توانبخشی از راه دور استفاده از eSight Eyewear را در دو هفته ترک یا متوقف کردند، اما نرخ توقف استفاده از مداخله بین گروه‌ها در یک ماه و سه ماه مشابه بود. سطح قطعیت شواهد را برای همه پیامدها، به دلیل خطر بالای سوگیری در فرآیندهای تصادفی‌سازی و از دست رفتن داده‌های پیامد و عدم دقت، بسیار پائین ارزیابی کردیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.