پیام‌های کلیدی
• بازتوانی قلبی مبتنی بر ورزش (exercise-based cardiac rehabilitation) احتمالا نشانه‌ها و کیفیت زندگی بیمار را بهبود می‌بخشد و ممکن است ظرفیت ورزش (حداکثر میزان تلاش فیزیکی که فرد می‌تواند تحمل کند) را در بزرگسالان مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی (atrial fibrillation; AF) بهبود بخشد.
• شواهد کافی برای درک تاثیر ورزش بر مرگ یا عوارض جانبی جدی وجود ندارد.
• کیفیت شواهد از سطح متوسط تا بسیار پائین متغیر بود. انجام پژوهش‌های بیشتر با کیفیت بالا مورد نیاز است.
فیبریلاسیون دهلیزی چیست؟
فیبریلاسیون دهلیزی (AF) یک ریتم نامنظم قلب است. این وضعیت می‌تواند خطر سکته مغزی و دیگر عوارض مرتبط با قلب را افزایش دهد. نشانه‌های AF شامل تپش قلب، خستگی و سرگیجه است. ورزش ممکن است برای افراد مبتلا به AF مفید باشد، زیرا بر سلامت قلب و سلامت کلی آنها تاثیر می‌گذارد.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
ما به مزایا و مضرات احتمالی بازتوانی قلبی مبتنی بر ورزش برای بزرگسالان مبتلا به AF پرداختیم.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
ما به دنبال مطالعاتی بودیم که بازتوانی قلبی مبتنی بر ورزش را با ورزش نکردن در افراد مبتلا به AF مقایسه کردند. ما خواستیم تاثیرات آن را بر مرگ‌ومیر، عوارض جانبی جدی، و معیارهای مختلف شدت AF و به‌زیستی (well-being) و سلامت بیمار بدانیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
تعداد 20 مطالعه را، شامل 2039 شرکت‌کننده، وارد کردیم. در مجموع، 101 مورد مرگ‌ومیر و 28 مورد عارضه جانبی جدی رخ دادند. برای دانستن اینکه بازتوانی قلبی مبتنی بر ورزش، خطر مرگ‌ومیر یا عوارض جانبی جدی را کاهش می‌دهد یا خیر، شواهد کافی وجود نداشت. بازتوانی مبتنی بر ورزش احتمالا عود AF، نشانه‌های AF را کاهش می‌دهد، و ممکن است جنبه‌های روانی کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشد. بازتوانی قلبی مبتنی بر ورزش همچنین ممکن است شدت نشانه‌های AF را کاهش دهد و ظرفیت ورزش را بهبود بخشد.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
اعتماد ما به یافته‌های کلی مرور محدود است، زیرا ممکن است افراد حاضر در مطالعات می‌دانستند که چه درمانی را دریافت کردند؛ گزارش‌دهی نتایج ناقص بود؛ پیامدها در مطالعات متفاوت بودند؛ و تعداد افراد وارد شده در مطالعات نسبتا کم بودند.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
این شواهد تا مارچ 2024 به‌روز است.
به دلیل تعداد کم شرکت‌کنندگان تصادفی‌سازی شده و پیگیری کوتاه‌مدت، تاثیر ExCR بر مورتالیتی به هر علتی (all-cause mortality) یا عوارض جانبی جدی برای افراد مبتلا به AF نامشخص است. ExCR احتمالا معیارهای خاص AF را، از جمله کاهش عود AF، بار نشانه‌ها، و طول دوره اپیزود، همچنین اجزای روانی HRQoL را بهبود می‌بخشد. ExCR ممکن است شدت نشانه‌های AF، دفعات اپیزود، و VO 2peak را بهبود بخشد. انجام RCTهایی با کیفیت بالا برای ارزیابی مزایای ExCR در افراد مبتلا به AF در ارتباط با پیامدهای مرتبط با بیمار، از جمله شدت و بار نشانه‌های AF، عود AF، کیفیت زندگی خاص AF، و رویدادهای بالینی مانند مرگ‌ومیر، بستری مجدد و عوارض جانبی جدی، در آینده مورد نیاز است. کارآزمایی‌هایی با کیفیت بالا مورد نیاز است تا بررسی شود که چگونه زیرنوع AF و شرایط بالینی (به عنوان مثال مراقبت‌های اولیه و ثانویه) ممکن است بر اثربخشی ExCR تاثیر بگذارند.
فیبریلاسیون دهلیزی (atrial fibrillation; AF)، شایع‌ترین آریتمی قلبی، ریتم قلب را از طریق مدارهای کوچک متعددی که مجددا وارد بافت دهلیزی می‌شوند، مختل کرده و منجر به انقباضات نامنظم دهلیزی می‌شود. این وضعیت خطرات قابل توجهی برای سلامت دارد، از جمله افزایش خطر سکته مغزی، نارسایی قلبی، و کاهش کیفیت زندگی. با توجه به پیچیدگی AF و بروز روزافزون آن در سطح جهانی، بازتوانی قلبی مبتنی بر ورزش (exercise-based cardiac rehabilitation; ExCR) ممکن است مزایای بیشتری برای افراد مبتلا به AF یا کسانی داشته باشد که تحت درمان معمول برای این بیماری قرار می‌گیرند.
ارزیابی فواید و مضرات ExCR در مقایسه با کنترل‌های غیرورزشی برای افرادی که در حال حاضر AF دارند یا برای AF تحت درمان قرار گرفته‌اند.
در بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی زیر به جست‌وجو پرداختیم: CENTRAL در کتابخانه کاکرین، MEDLINE Ovid؛ Embase Ovid؛ PsycINFO Ovid؛ Web of Science Core Collection Thomson Reuters؛ CINAHL EBSCO؛ LILACS BIREME، و دو پایگاه ثبت کارآزمایی بالینی در 24 مارچ 2024. هیچ محدودیتی را از نظر زبان نگارش مقاله اعمال نکردیم.
ما کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده (randomised clinical trials; RCTs) را وارد کردیم که مداخلات ExCR را در مقایسه با هر نوع کنترل غیر از ورزش بررسی کردند. ما بزرگسالان 18 سال یا بالاتر را با هر نوع فرعی از AF یا کسانی را که درمان برای AF دریافت کرده بودند، وارد کردیم.
پنج نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم مطالعات را غربالگری کرده و داده‌ها را دوبار استخراج کردند. خطر سوگیری (bias) را با استفاده از ابزار Cochrane's RoB 1 و مطابق با دستورالعمل‌های کتابچه راهنمای کاکرین برای مرورهای سیستماتیک مداخلات (Cochrane Handbook for Systematic Review of Interventions) ارزیابی کردیم. ناهمگونی آماری (statistical heterogeneity) و بالینی را از طریق بررسی بصری نمودارهای انباشت (forest plot)، و با استفاده از آماره‌های Chi² و I² استاندارد، ارزیابی کردیم. متاآنالیزها را با استفاده از مدل اثرات تصادفی (random-effects model) برای پیامدهای پیوسته (continuous) و دو حالتی (dichotomous) انجام دادیم. تفاوت‌های میانگین (MD) استانداردشده را در جایی که مقیاس‌های مختلف برای پیامد یکسان استفاده شدند، محاسبه کردیم. برای ارزیابی قطعیت شواهد از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) استفاده کردیم.
تعداد 20 مورد RCT را با مجموع 2039 شرکت‌کننده مبتلا به AF وارد این مرور کردیم. همه کارآزمایی‌ها بین سال‌های 2006 و 2024، با دوره پیگیری از هشت هفته تا پنج سال انجام شدند. قطعیت شواهد را از متوسط تا بسیار پائین ارزیابی کردیم. پنج کارآزمایی برنامه‌های جامع ExCR را ارزیابی کردند، که شامل مداخلات آموزشی یا روان‌شناختی، یا هر دو، بودند؛ 15 کارآزمایی باقی‌مانده، بازتوانی قلبی فقط با ورزش را با کنترل مقایسه کردند. خطر کلی سوگیری در مطالعات واردشده مختلط بود. جزئیات مربوط به تولید تصادفی توالی (random sequence generation)، پنهانسازی تخصیص (allocation concealment)، و استفاده از آنالیز قصد درمان (intention-to-treat) عمدتا ضعیف گزارش شدند.
شواهد به دست آمده از نه کارآزمایی (1173 = n)، تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در میزان مرگ‌ومیر میان ExCR و کنترل‌های ورزش نکردن نشان داد (خطر نسبی (RR): 1.06؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.76 تا 1.49؛ I² = 0%؛ 101 مورد مرگ‌ومیر؛ شواهد با قطعیت پائین). بر اساس شواهد حاصل از 10 کارآزمایی (n = 825)، ExCR ممکن است تاثیری اندک تا عدم تاثیر بر SAEها داشته باشد (RR: 1.30؛ 95% CI؛ 0.63 تا 2.67؛ I² = 0%؛ 28 رویداد؛ شواهد با قطعیت پائین). شواهد به دست آمده از چهار کارآزمایی (n = 378) نشان داد که ExCR در مقایسه با گروه کنترل احتمالا عود AF (اندازه‌گیری با هولتر مانیتور (Holter monitoring)) را کاهش می‌دهد (RR: 0.70؛ 95% CI؛ 0.56 تا 0.88؛ I² = 2%؛ شواهد با قطعیت متوسط). ExCR ممکن است شدت نشانه‌های AF را کاهش دهد (تفاوت میانگین (MD): 1.59-؛ 95% CI؛ 2.98- تا 0.20-؛ I² = 61%؛ n = 600؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ احتمالا بار (burden) نشانه‌های AF را کم می‌کند (MD: -1.61؛ 95% CI؛ 2.76- تا 0.45-؛ I² = 0%؛ n = 317؛ شواهد با قطعیت متوسط)؛ ممکن است فراوانی اپیزود AF را کاهش دهد (MD: -1.29؛ 95% CI؛ 2.50- تا 0.07-؛ I² = 75%؛ n = 368؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ و احتمالا طول دوره اپیزود AF را کاهش می‌دهد (MD: -0.58؛ 95% CI؛ 1.14- تا 0.03-؛ I² = 0%؛ n = 317؛ شواهد با قطعیت متوسط) که از طریق پرسشنامه مقیاس شدت AF (یا AF Severity Scale; AFSS) اندازه‌گیری می‌شود. شواهدی با قطعیت متوسط از شش کارآزمایی (n = 504) نشان داد که ExCR احتمالا معیار جمع‌بندی شده مولفه روانی را در کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (HRQoL) در نظرسنجی سلامت فرم کوتاه 36 موردی (SF-36) بهبود بخشید (MD: 2.66؛ 95% CI؛ 1.22 تا 4.11؛ I² = 2%)، اما تاثیر ExCR بر معیار جمع‌بندی شده مولفه فیزیکی بسیار نامشخص بود (MD: 1.75؛ 95% CI؛ 0.31- تا 3.81؛ I² = 52%؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). ExCR همچنین ممکن است اجزای فردی HRQoL ( سلامت عمومی، سرزندگی، عملکرد نقش عاطفی، و سلامت روان) و ظرفیت ورزش (حداکثر میزان جذب اکسیژن (VO 2peak ) و تست 6 دقیقه پیاده‌روی) را پس از ExCR بهبود بخشد. تاثیرات ExCR بر عوارض جانبی جدی و ظرفیت ورزش در سراسر مدل‌های مختلف ارایه ExCR هم‌سو و سازگار بود: انجام آن در مرکز خدمات در مقایسه با روش‌های خانگی، دوز ورزش، فقط ورزش در مقایسه با برنامه‌های جامع، و تمرین هوازی به تنهایی در مقایسه با برنامه‌های هوازی به اضافه مقاومت. با استفاده از متارگرسیون تک-متغیره (univariate meta-regression)، شواهدی مبنی بر ارتباط معنادار میان محل انجام کارآزمایی و طول دوره طولانی‌ترین پیگیری بر ظرفیت ورزش به دست آمد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.