پیام‌های کلیدی
مداخله در قالب افزایش زمان سپری‌شده در فضای باز، احتمالا می‌تواند منجر به کاهش ابتلا به میوپی (myopia) شود. با این حال، ما مطمئن نیستیم که این مداخله موجب کُند شدن روند پیشرفت میوپی شود.
میوپی چیست؟
میوپی، یا نزدیک‌بینی، یک بیماری است که در آن فرد اجسام نزدیک را به‌طور واضح می‌بیند، اما اجسام دور تار به نظر می‌رسند. در سال‌های اخیر، میوپی به یک معضل بزرگ در حوزه سلامت عمومی در سراسر جهان تبدیل شده است. میوپی، عامل اصلی ضعف بینایی در سراسر جهان به شمار می‌رود. علاوه بر این، با افزایش میوپی، دیگر بیماری‌های چشمی که باعث ضعف بینایی می‌شوند، نیز افزایش می‌یابند؛ بنابراین، افزایش میوپی به معنای افزایش تعداد افراد با حدت بینایی پائین است (یعنی وضوح پائین بینایی که منجر به عدم توانایی دیدن جزئیات کوچک با دقت (precision) می‌شود). بنابراین، توقف شروع و تشدید میوپی مهم است.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که گذراندن زمان بیشتر در فضای باز می‌تواند مانع بدتر شدن میوپی شود یا از ابتلا به آن پیشگیری کند. بنابراین، این مرور را انجام دادیم تا مشخص کنیم که مداخلات ارائه‌شده برای افزایش زمان سپری‌شده در فضای باز می‌تواند از شروع میوپی پیشگیری کرده و روند پیشرفت آن را در کودکان آهسته کند یا خیر.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
متون علمی پزشکی را برای یافتن کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده‌ای جست‌وجو کردیم که تاثیر مداخلات را برای افزایش زمان سپری‌شده در فضای باز با سبک زندگی معمول در کودکان مقایسه کردند. آنها، کارآزمایی‌های بالینی هستند که شرکت‌کنندگان را به‌طور تصادفی به گروه‌های درمان و کنترل اختصاص دادند. آنها معتبرترین شواهد را در مورد اثربخشی یک درمان ارائه می‌دهند. نتایج حاصل از متون علمی را مقایسه کرده و شواهد به دست آمده را خلاصه کردیم. سطح اطمینان را برای هر یک از شواهد بر اساس عواملی مانند روش‌های انجام مطالعه، حجم نمونه و ثبات نتایج در سراسر مطالعات ارزیابی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
پنج مطالعه با معیارها مطابقت داشتند. تعداد کل شرکت‌کنندگان 10,733 نفر بود. چهار مورد از این مطالعات به بررسی مداخلات مبتنی بر مدرسه برای تشویق کودکان به گذراندن زمان بیشتر در فضای باز پرداختند. در آن مطالعات، مدارس که برای برخورداری از حداکثر توازن ممکن از نظر منطقه و سطح آموزشی انتخاب شده بودند، به‌طور تصادفی به گروه‌های مداخله و کنترل اختصاص داده شدند. این مداخلات شامل برگزاری کلاس در فضای باز، روال گذراندن زنگ تفریح در فضای باز، ابزارهای انگیزشی برای گذراندن وقت در فضای باز، و تشویق از طریق ارسال پیام با ابزارهای الکترونیکی بودند.
به‌طور خلاصه، نتایج این مطالعه نشان می‌دهند که مداخلات ارائه‌شده برای افزایش زمان سپری‌شده در فضای باز ممکن است به‌طور بالقوه باعث کاهش ایجاد میوپی در کودکان شوند. اگرچه نتایج نشان دادند که این مداخلات ممکن است روند پیشرفت میوپی را کاهش دهند، سطح قطعیت نتایج پائین بود. شروع میوپی بر اساس میزان بروز میوپی (دفعات وقوع آن) و پیشرفت میوپی بر اساس تغییر در عیوب انکساری (مانند شکل غیرطبیعی کره چشم، که از تمرکز صحیح نور ورودی روی شبکیه چشم (پشت چشم) برای ایجاد یک تصویر واضح پیشگیری می‌کند) و طول محور چشم (فاصله از جلوی چشم تا پشت آن) ارزیابی شد.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
مطالعات انجام‌شده در این مرور، کودکان را در گروه‌های مداخله و کنترل برای دوره‌های زمانی متفاوت پایش کردند. اکثر کودکان، دانش‌آموزان پایه اول و دوم ابتدایی بودند، بنابراین مشخص نیست که نتایج به دست آمده برای کودکان کوچک‌تر یا بزرگ‌تر از این گروه سنی قابل تعمیم هستند یا خیر. علاوه بر این، تمام مطالعات در چین و تایوان انجام شدند، بنابراین نتیجه‌گیری در مورد اینکه می‌توان نتایج را به‌طور مستقیم به کشورهای دیگر نیز تعمیم داد یا خیر، امکان‌پذیر نیست.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا آگوست 2022 به‌روز است.
روش‌های مداخله از پذیرش فعالیت در فضای باز به عنوان بخشی از درس‌های مدرسه تا ارائه اطلاعات و انگیزه برای تشویق فعالیت در فضای باز متفاوت بودند.
نتایج این مرور نشان می‌دهند که مداخلات طولانی‌مدت برای افزایش زمان سپری‌شده در فضای باز ممکن است به‌طور بالقوه باعث کاهش ایجاد میوپی در کودکان شود. با این حال، اگرچه مداخلات همچنین ممکن است پیشرفت میوپی را سرکوب کنند، وجود شواهدی با قطعیت پائین دستیابی به نتیجه‌گیری را دشوار می‌سازد. لازم است تا پژوهش‌های بیشتری جمع‌آوری و مرور شوند.
میوپی (myopia) یا نزدیک‌بینی (nearsightedness) نوعی عیب انکساری در بینایی است. این عارضه باعث می‌شود که افراد اجسام نزدیک را واضح و اجسام دور را تار ببینند. در صورت اصلاح صحیح عیب انکساری، دید خوب حاصل می‌شود، اما در صورتی که این امر امکان‌پذیر نباشد، اختلال در بینایی همچنان باقی خواهد ماند. میوپی باقی‌مانده، بار (burden) قابل توجهی را بر دوش فرد و جامعه تحمیل می‌کند. علاوه بر این، پیشرفت میوپی بیشتر احتمال دارد با بیماری‌های چشمی دیگری مانند آب مروارید، گلوکوم و جداشدگی شبکیه چشم (retinal detachment) همراه باشد.
میوپی در سال‌های اخیر به عنوان یک مشکل قابل توجه در حوزه سلامت عمومی جهانی مطرح شده است. سازمان جهانی بهداشت (WHO) گزارش کرد که میوپی اصلاح‌نشده (uncorrected) یا اصلاح آن کمتر از حد مناسب (undercorrected)، یکی از عوامل اصلی اختلال بینایی در سراسر جهان به شمار می‌رود.
از دیدگاه فردی و اجتماعی، پیشگیری از ابتلا به میوپی و کُند کردن روند پیشرفت آن مهم است.
مطالعات مشاهده‌ای نشان داده‌اند کودکانی که زمان بیشتری را در فضای باز سپری می‌کنند، بروز میوپی در آنها کمتر است. مرورهای سیستماتیک غیرکاکرین متعدد دیگری بر ارتباط میان افزایش زمان فعالیت کودکان در فضای باز و پیشگیری از میوپی تمرکز کرده‌اند. با این حال، هیچ یک از این مرورهای سیستماتیک به کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs) محدود نشدند، زیرا آنها همه انواع طراحی‌های مطالعه، از جمله مطالعات مشاهده‌ای و غیر-RCTها را علاوه بر RCTها، شامل شدند.
ارزیابی تاثیر مداخلات برای افزایش زمان سپری‌شده در فضای باز بر بروز و پیشرفت میوپی در کودکان.
پایگاه‌های CENTRAL؛ MEDLINE Ovid؛ Embase Ovid؛ ISRCTN registry؛ ClinicalTrials.gov، و WHO ICTRP را بدون اعمال محدودیت در زبان مقاله، جست‌وجو کردیم. بانک‌های اطلاعاتی آخرین‌بار در 24 جون 2022 جست‌وجو شدند.
RCTها و RCTهای خوشه‌ای (cluster) را وارد این مرور کردیم که در آنها مداخلاتی برای افزایش زمان سپری‌شده در فضای باز برای کودکان با هدف پیشگیری از بروز و پیشرفت میوپی انجام شدند.
از روش‌های استاندارد مورد انتظار کاکرین استفاده کرده و قطعیت شواهد را با استفاده از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) بررسی کردیم. معیارهای پیامد زیر را در نظر گرفتیم: میانگین تغییر در عیوب انکساری نسبت به ابتدای مطالعه، بروز میوپی، میانگین تغییر در طول محور چشم نسبت به خط پایه، میانگین تغییر در حدت بینایی دوردست بدون عینک نسبت به ابتدای مطالعه، کیفیت زندگی و عوارض جانبی.
پنج RCT را در این مرور گنجاندیم که چهار مورد از آنها RCT خوشه‌ای بودند. تعداد کل شرکت‌کنندگان 10,733 نفر بود. شرکت‌کنندگان، کودکان مقطع ابتدایی بودند که اکثر آنها در پایه اول یا دوم تحصیل می‌کردند (سن شش تا نه سال). چهار RCT خوشه‌ای به بررسی مداخلات مبتنی بر مدرسه برای تشویق کودکان به گذراندن زمان بیشتر در فضای باز پرداختند. این مداخلات شامل برگزاری کلاس در فضای باز، روتین برای گذراندن زنگ تفریح در فضای باز، ابزارهای انگیزشی برای گذراندن وقت در فضای باز، و تشویق از طریق ابزارهای اطلاعاتی الکترونیکی بودند.
گروه‌های مداخله تغییر کمتری در عیوب انکساری به سمت میوپی نشان دادند؛ با این حال، 95% فواصل اطمینان (CIs) در سال‌های اول و سوم شامل عدم مزیت یا شامل هم مزیت و هم آسیب بود، و تفاوت‌ها در سال دوم، هم شامل مزایای بالینی مهم و هم مزایای بی‌اهمیت بودند (در 1 سال: تفاوت میانگین (MD): 0.08 دیوپتر (dioptres; D)؛ 95% CI؛ 0.01- تا 0.17؛ 4 مطالعه، 1656 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین؛ در 2 سال: MD؛ 0.13 D؛ 95% CI؛ 0.06 تا 0.19؛ 4 مطالعه؛ 2454 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط؛ در 3 سال: MD؛ 0.17 D؛ 95% CI؛ 0.17- تا 0.51؛ 1 مطالعه؛ 729 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). بر اساس پروتکل‌ها، تفاوت معادل 0.1 دیوپتر در تغییر عیوب انکساری از نظر بالینی مهم تلقی شد. در سال اول، این تفاوت کمتر از 0.1 دیوپتر بود، اما در سال‌های دوم و سوم بیش از 0.1 دیوپتر شد.
بروز میوپی در گروه‌های مداخله در مقایسه با گروه‌های کنترل کمتر بود، اما 95% CIها شامل عدم تغییر یا مزایای بالینی بی‌اهمیت بودند (در 1 سال: %7.1 با مداخله در برابر 9.5% با کنترل؛ خطر نسبی (RR): 0.82؛ 95% CI؛ 0.56 تا 1.19؛ 3 مطالعه، 1265 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین؛ در 2 سال: %22.5 با مداخله در برابر 26.7% با کنترل؛ RR: 0.84؛ 95% CI؛ 0.72 تا 0.98؛ 3 مطالعه، 2104 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط؛ در 3 سال: %30.5 با مداخله در برابر 39.8% با کنترل؛ RR: 0.77؛ 95% CI؛ 0.59 تا 1.01؛ 1 مطالعه، 394 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط). بر اساس پروتکل‌ها، تفاوت معادل 3% در بروز میوپی از نظر بالینی مهم تلقی شد. در یک سال، این تفاوت معادل 2.4% بود، اما تفاوت‌های بالینی مهمی میان دو گروه در دو (4.2%) و سه سال (9.3%) وجود داشت.
گروه‌های مداخله تغییرات کمتری در طول محور چشم به سمت میوپی نسبت به گروه‌های کنترل نشان دادند؛ با این حال، 95% CIها شامل عدم مزیت یا هم مزیت و هم آسیب در مدت یک و سه سال بودند (در 1 سال: MD؛ 0.04- میلی‌متر؛ 95% CI؛ 0.09- تا 0؛ 3 مطالعه، 1666 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت پائین؛ در 2 سال: MD؛ 0.04- میلی‌متر؛ 95% CI؛ 0.07- تا 0.01-؛ 3 مطالعه، 2479 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت متوسط؛ در 3 سال: MD؛ 0.03- میلی‌متر؛ 95% CI؛ 0.13- تا 0.07؛ 1 مطالعه، 763 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت متوسط).
هیچ‌یک از مطالعات واردشده تغییراتی را در حدت بینایی دوردست بدون عینک و کیفیت زندگی گزارش نکردند. عوارض جانبی گزارش نشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.