Najważniejsze informacje

Spędzanie dłuższego czasu na świeżym powietrzu może potencjalnie zmniejszyć ryzyko wystąpienia krótkowzroczności. Jednak nie udało nam się jednoznacznie ustalić, czy ma ono wpływ na pogłębianie się wady.

Czym jest krótkowzroczność?

Krótkowzroczność jest wadą refrakcyjną wzroku obejmującą niewyraźne widzenie obiektów położonych w oddali, przy prawidłowym widzeniu tych znajdujących się bliżej. W ostatnich latach stała się ona jednym z głównych problemów zdrowotnych na całym świecie. Uważa się, że globalnie jest to najczęstsza przyczyna słabego widzenia. Ponadto wraz z pogłębieniem się krótkowzroczności nasilają się inne zaburzenia okulistyczne. Większa liczba osób zmagających się z tą wadą wzroku jest równoznaczna ze zwiększeniem liczby osób z ograniczoną ostrością widzenia (czyli niemożnością dokładnego zobaczenia małych szczegółów). Zapobieganie rozwojowi i postępowi tego zaburzenia jest więc niezwykle ważne.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Dotychczasowe badania wykazały, że spędzanie czasu na świeżym powietrzu może zapobiegać wystąpieniu krótkowzroczności oraz spowalniać jej postęp. Przeprowadziliśmy niniejszy przegląd, aby dowiedzieć się, czy interwencje mające na celu wydłużenie czasu spędzanego na świeżym powietrzu mogą zapobiec wystąpieniu krótkowzroczności u dzieci i spowolnić jej postęp.

Co zrobiliśmy?

W medycznych bazach danych poszukiwaliśmy badań z randomizacją (RCT), w których porównano interwencje mające na celu wydłużenie czasu spędzanego na świeżym powietrzu ze standardowym stylem życia u dzieci. W tych badaniach uczestników przydzielono losowo do grup badawczych i kontrolnych. Pozwoliło to na uzyskanie możliwie najbardziej rzetelnych danych na temat skuteczności interwencji. Następnie porównaliśmy wyniki i podsumowaliśmy dane z badań. Oceniliśmy poziom wiarygodności danych na podstawie takich czynników, jak: metody badawcze, wielkość próby, spójność wyników poszczególnych badań.

Czego się dowiedzieliśmy?

Kryteria włączenia spełniło 5 badań. Objęto nimi łącznie 10 733 uczestników. 4 spośród wyselekcjonowanych badań obejmowały interwencje szkolne zachęcające dzieci do spędzania dłuższego czasu na zewnątrz. Wybrane szkoły, które przydzielono losowo do grup badawczych i kontrolnych, charakteryzowały się podobnym poziomem edukacji oraz położeniem. Uczniowie należący do grup badawczych uczestniczyli w obowiązkowych zajęciach szkolnych na świeżym powietrzu. Dodatkowo, za pośrednictwem mediów społecznościowych i innych narzędzi, zachęcano ich do spędzania szkolnych przerw i czasu wolnego na zewnątrz.

Wyniki sugerują, że takie działania mogą przyczynić się do zmniejszenia częstości występowania krótkowzroczności. Chociaż wykazano, że interwencje mogą spowolnić postęp krótkowzroczności, nasza pewność co do wiarygodności tych wyników była niska. Za wskaźnik częstości występowania choroby przyjęto liczbę nowych zachorowań, zaś wykładnikiem jej progresji były zaburzenia związane z pogłębieniem wady. Należały do nich między innymi zaburzenia kształtu gałki ocznej uniemożliwiające prawidłowe skupianie światła na siatkówce oraz długość osiowa gałki ocznej [odległość między przednią i tylną jej częścią]).

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

W przeprowadzonych badaniach monitorowano dzieci z grup badawczych (zachęcane do aktywności na świeżym powietrzu) w innym czasie niż grupy kontrolne. Ponadto większość dzieci biorących udział w badaniu uczęszczała do pierwszej i drugiej klasy szkoły podstawowej, a zatem trudno odnieść wnioski do przedstawicieli innych grup wiekowych. Dodatkowo, wszystkie badania przeprowadzono w Chinach i w Tajwanie. Niemożliwe jest więc odniesienie tych wyników na inne kraje.

Na ile aktualne są przedstawione dane naukowe?

Przedstawione dane są aktualne do sierpnia 2022 roku.