پیام‌های کلیدی
-
در مدت یک سال، استفاده از داروهای مشابه (بیوسیمیلارها (biosimilars)) داروهای ضدفاکتور رشد اندوتلیال عروقی (anti-vascular endothelial growth factor; anti-VEGF) برای درمان دژنراسیون ماکولار وابسته به سن نئوواسکولار (neovascular age-related macular degeneration; nAMD) مانند داروهای آنتی-VEGF اصلی عمل می‌کنند.
-
آنتی-VEGFهای بیوسیمیلار تا یک سال، تاثیرات ناخواسته‌ای مشابه داروهای آنتی-VEGF اصلی ایجاد می‌کنند.
-
پژوهش‌های آتی برای درک تاثیرات مطلوب و نامطلوب آنتی-VEGFهای بیوسیمیلار بر بینایی و به‌زیستی (well-being) مرتبط با بینایی باید بر دوره‌ای بیش از یک سال متمرکز شوند.
دژنراسیون ماکولار وابسته به سن نئوواسکولار (nAMD) چیست؟
دژنراسیون ماکولار وابسته به سن نئوواسکولار (nAMD)، که AMD «مرطوب» نیز نامیده می‌شود، یک بیماری جدی چشم است که باعث از دست دادن جزئی یا کامل بینایی می‌شود. این وضعیت میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که رگ‌های خونی جدید زیر ماکولا رشد کنند، ماکولا ناحیه‌ای زیر شبکیه چشم و پشت چشم است. مایع از عروق خونی نشت می‌کند، که به ماکولا آسیب می‌رساند و به از دست دادن بینایی منجر می‌شود.
nAMD چگونه درمان می‌شود؟
nAMD با داروهایی به نام ضدفاکتور رشد اندوتلیال عروقی (anti-vascular endothelial growth factor; anti-VEGF) درمان می‌شود، این داروها رشد عروق خونی غیرطبیعی را زیر شبکیه چشم متوقف می‌کنند. افراد مبتلا به nAMD به‌طور منظم تزریقات آنتی-VEGF را به‌طور مستقیم در چشم خود دریافت می‌کنند. تاکنون 5 داروی مختلف آنتی-VEGF برای درمان nAMD تایید شده‌اند. این داروها برای جلوگیری از آسیب بیشتر به شبکیه چشم و در نتیجه حفظ باقی‌مانده بینایی افراد، موثر شناخته شده‌اند.
داروهای آنتی-VEGF گران بوده و معمولا تزریق آنها در هر ماه ضروری است. تزریق می‌تواند تاثیرات ناخواسته‌ای مانند خونریزی و التهاب چشم ایجاد کند. تعداد اندکی از افراد آنتی‌بادی‌هایی را تولید می‌کنند که مانع از اثرگذاری این داروها می‌شوند.
بیوسیمیلارها چه هستند؟
آنتی-VEGFهای بیوسیمیلار، نسخه‌های جدیدی از داروهای آنتی-VEGF اصلی هستند؛ آنها مشابه داروهای اصلی هستند اما کاملا یکسان نیستند. از آنجایی که داروهای بیوسیمیلار دقیقا ساختار مشابهی با داروهای اصلی ندارند، ممکن است که دقیقا همان تاثیرات داروهای آنتی-VEGF اصلی را ایجاد نکنند. این بیوسیمیلارها مانند داروهای آنتی-VEGF اصلی تزریق شده و ارزان‌تر از آنها هستند.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
ما خواستیم بدانیم که آنتی-VEGFهای بیوسیمیلار در پیشگیری از کاهش بیشتر بینایی در افراد مبتلا به nAMD همانند داروهای آنتی-VEGF اصلی عمل می‌کنند یا خیر. همچنین خواستیم بدانیم که آنتی-VEGFهای بیوسیمیلار باعث ایجاد تاثیرات ناخواسته همانند داروهای آنتی-VEGF اصلی می‌شوند یا خیر.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
در جست‌وجوی مطالعاتی بودیم که آنتی-VEGFهای بیوسیمیلار را با داروهای آنتی-VEGF اصلی مقایسه کردند. نتایج این مطالعات را مقایسه و خلاصه کرده و اطمینان خود را به این شواهد بر اساس عواملی مانند روش‌های انجام و حجم نمونه مطالعات رتبه‌بندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
نه مطالعه را پیدا کردیم که در آنها 3814 نفر (3814 چشم) مبتلا به nAMD شرکت داشتند. پنج مطالعه، افرادی را از کشورهای مختلف در اروپا، آمریکای شمالی و آسیا وارد کردند. دو مطالعه در هند، یک مطالعه در ژاپن، و یک مطالعه در کره جنوبی انجام شدند. تمام مطالعات توسط شرکت‌های دارویی که آنتی-VEGFهای بیوسیمیلار را توسعه دادند، تامین مالی شدند. این مطالعات، دو داروی آنتی-VEGF اصلی، رانیبیزوماب (ranibizumab) و افلیبرسپت (aflibercept) را با تعدادی از بیوسیمیلارهای طراحی‌شده مشابه آنها مقایسه کردند. مطالعات از 12 تا 52 هفته به طول انجامیدند.
آنها تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را میان آنتی-VEGFهای بیوسیمیلار و داروهای آنتی-VEGF اصلی از نظر تاثیر بر پیشگیری از کاهش بینایی بیشتر در افراد مبتلا به nAMD نشان دادند.
احتمالا تفاوتی اندک تا عدم تفاوت میان آنتی-VEGFهای بیوسیمیلار و داروهای آنتی-VEGF اصلی از نظر موارد زیر وجود داشت:
-
به‌زیستی (wellbeing) مرتبط با بینایی؛
-
رویدادهای ناخواسته جدی مرتبط با چشم (این موارد تقریبا 12 تا 14 نفر را از هر 1000 فرد تحت درمان درگیر می‌کند)؛ و
-
رویدادهای ناخواسته مرتبط با درمان که منجر به مرگ‌ومیر یا قطع درمان در افراد شد (این موارد تقریبا بین 24 و 25 نفر را از هر 1000 فرد تحت درمان درگیر می‌کند).
احتمالا تفاوتی اندک تا عدم تفاوت میان آنتی-VEGFهای بیوسیمیلار و داروهای آنتی-VEGF اصلی از نظر موارد زیر وجود دارد:
-
تولید آنتی‌بادی‌هایی که از عملکرد این داروها جلوگیری می‌کنند (این آنتی‌بادی‌ها تقریبا در بدن 44 تا 53 نفر از هر 1000 فرد تحت درمان تولید می‌شوند)؛ و
-
غلظت دارو در خون (میانگین حداکثر غلظت سرمی) (این بدان معناست که غلظت آنتی-VEGFهای بیوسیمیلار در بدن مشابه داروهای آنتی-VEGF اصلی است، بنابراین انتظار می‌رود که مدت زمان اثرگذاری آنها میان دوزها نیز مشابه باشد.)
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
نسبت به یافته‌های خود در رابطه با پیشگیری از کاهش بیشتر بینایی، اطمینان بالا یا متوسطی داریم.
به نتایج زیر اطمینان کمتری داریم:
-
عوارض جانبی، زیرا اینها اغلب درون چارچوب زمانی مطالعات رخ ندادند؛
-
به‌زیستی مرتبط با بینایی، و میانگین حداکثر غلظت سرمی، زیرا این موارد فقط در دو مطالعه گزارش شدند؛ و
-
تولید آنتی‌بادی علیه آنتی-VEGFهای بیوسیمیلار و داروهای آنتی-VEGF اصلی، زیرا در افراد کمی تولید شدند.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا جون 2023 به‌روز است.
در مرور مذکور، شواهدی با قطعیت پائین تا بالا نشان می‌دهد که تا به امروز، میان آنتی-VEGF بیوسیمیلار تاییدشده برای درمان AMD نئوواسکولار و محصولات مرجع آنها از نظر مزایا و آسیب‌ها، تفاوتی اندک تا عدم تفاوت وجود دارد. در حالی که آنتی-VEGF بیوسیمیلار ممکن است جایگزین مناسبی برای محصولات مرجع باشند، شواهد فعلی برای استفاده از آنها بر تعداد محدودی از مطالعات - به ویژه برای مقایسه با افلیبرسپت - و داده‌های بی‌خطری طولانی‌مدت و پراکنده، و ارزیابی محدود پیامدهای کیفیت زندگی، استوار است. برآورد اثرگذاری (effect estimate) و نتیجه‌گیری‌ها ممکن است پس از انتشار گزارش یافته‌هایی از مطالعاتی که هم‌اکنون در حال انجام بوده و مطالعات عوامل بیوسیمیلار در حال توسعه، اصلاح شوند.
ارزیابی مزایا و آسیب‌های عوامل آنتی-VEGF بیوسیمیلار در مقایسه با عوامل آنتی-VEGF متناظر آنها (یعنی محصولات مرجع) که تاییدیه نظارتی را برای تزریق داخل زجاجیه در افراد مبتلا به AMD نئوواسکولار دریافت کرده‌اند.
پایگاه‌های CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase، دو بانک اطلاعاتی دیگر، و دو پایگاه ثبت کارآزمایی را همراه با بررسی منابع و تماس با نویسندگان مطالعه برای شناسایی مطالعاتی که در مرور گنجانده شدند، جست‌وجو کردیم. تاریخ آخرین جست‌وجو 2 جون 2023 بود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.