Najważniejsze informacje

- U osób z rakiem jamy ustnej planowe usunięcie węzłów chłonnych szyi w czasie usuwania guza pierwotnego, w porównaniu z usunięciem węzłów chłonnych szyi dopiero po pojawieniu się w nich zmian nowotworowych, prawdopodobnie zwiększa przeżywalność i zmniejsza liczbę nawrotów, ale może także zwiększać ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.
- Przyszłe badania dotyczące chirurgicznego leczenia nowotworów jamy ustnej i gardła powinny przedstawiać wyniki według pierwotnej lokalizacji guza i mierzyć jakość życia oraz chorobę lub niepełnosprawność związaną z leczeniem.

Wprowadzenie

Nowotwory jamy ustnej i gardła stają się coraz częstsze i są bardzo trudne do wyleczenia. Leczenie może obejmować operację, chemioterapię, radioterapią lub ich kombinacje. W przypadku osób z rakiem jamy ustnej usunięcie węzłów chłonnych (małych skupisk tkanki limfatycznej, które filtrują komórki nowotworowe i inne obce substancje) jest czasami częścią procesu leczenia; jest to tzw. dysekcja szyi. Chirurdzy czasami usuwają węzły chłonne, które wydają się być niedotknięte procesem nowotworowym podczas usuwania pierwotnego guza (planowa dysekcja szyi). Inni chirurdzy przyjmują podejście "obserwuj i czekaj", usuwając węzły chłonne dopiero, gdy staną się nowotworowe. Może to być radykalna dysekcja szyi, podczas której usuwane są wszystkie węzły chłonne lub selektywna dysekcja szyi, podczas której usuwane są tylko chore węzły. Jednym ze sposobów ustalenia, czy węzeł chłonny jest objęty procesem nowotworowym jest wykonanie biopsji węzła chłonnego.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy dowiedzieć się, które zabiegi chirurgiczne z największym prawdopodobieństwem spowodują, że osoby z nowotworami jamy ustnej i gardła będą żyły dłużej (przeżycie całkowite), będą żyły dłużej bez objawów (przeżycie wolne od choroby) i nie dojdzie do nawrotu nowotworu w tym samym miejscu (nawrót lokoregionalny) lub rozprzestrzenienia się w inne miejsca (nawrót). Chcieliśmy się również dowiedzieć, czy te różne zabiegi mogą dawać efekty niepożądane.

Co zrobiliśmy?

Szukaliśmy badań, w których losowo przydzielano osoby z rakiem jamy ustnej lub gardła do różnych rodzajów leczenia chirurgicznego. Podsumowaliśmy charakterystykę i wyniki interesujących nas badań oraz oceniliśmy nasze zaufanie do wyników.

Czego się dowiedzieliśmy?

Włączyliśmy 15 badań (cztery nowe badania w tej aktualizacji), w których oceniono dziewięć porównań różnych metod leczenia. W żadnym z badań nie porównywano różnych podejść do wycięcia guza pierwotnego. W badaniach wzięło udział 2820 uczestników.

Głównie wyniki

W pięciu badaniach oceniano usunięcie guza pierwotnego, z planową dysekcją szyi w porównaniu do metody "obserwuj i czekaj" u osób z rakiem jamy ustnej (wycięcie guza pierwotnego bez usuwania węzłów chłonnych). Wyniki pokazują, że planowa dysekcja szyi prawdopodobnie prowadzi do dłuższego przeżycia całkowitego i wolnego od choroby oraz mniejszej liczby nawrotów lokoregionalnych, ale powoduje więcej działań niepożądanych.

W dwóch badaniach porównano radykalną dysekcję szyi z selektywną dysekcją szyi u osób z rakiem jamy ustnej. Nie jest jasne, które leczenie zapewnia lepsze wyniki.

W dwóch badaniach klinicznych oceniano bardziej ograniczoną dysekcję szyi (superselektywną) w porównaniu z selektywną dysekcją; nie byliśmy w stanie wykorzystać odnotowanych danych.

W jednym z badań porównano bardziej selektywną dysekcję szyi (supraomohyoidalną) ze zmodyfikowaną radykalną dysekcją szyi. Nie byliśmy w stanie wykorzystać odnotowanych danych. Grupa poddana zmodyfikowanej dysekcji szyi miała więcej powikłań, większe dolegliwości bólowe i mniejszą sprawność barku, ale nie mamy pewności co do wyników.

W jednym z badań u wszystkich osób z jednej grupy wykonano biopsję węzłów chłonnych i usunięto węzły chłonne szyi tylko wtedy, gdy wynik biopsji był pozytywny, podczas gdy u wszystkich osób z drugiej grupy usunięto węzły chłonne szyi bez wykonywania biopsji. Może nie być różnicy między tymi dwoma podejściami pod względem całkowitego przeżycia, przeżycia wolnego od choroby i nawrotu lokoregionalnego. Nie zgłoszono żadnych działań niepożądanych.

W jednym z badań oceniano zastosowanie specjalnego badania (pozytonowej emisyjnej tomografii komputerowej (PET-CT)) po skojarzonej chemioterapii i radioterapii w celu podjęcia decyzji o dysekcji szyi w porównaniu z planowaną dysekcją szyi lub po chemioradioterapii. Prawdopodobnie nie ma różnicy między tymi metodami pod względem całkowitego przeżycia lub nawrotów lokoregionalnych. Być może nie ma różnicy w niepożądanych efektach, ale nie mamy pewności co do wyników.

Jedno z badań klinicznych sugeruje, że zabieg chirurgiczny i radioterapia mogą skutkować lepszym przeżyciem całkowitym niż sama radioterapia, ale wyniki są bardzo niepewne. Operacja może skutkować bardziej zgrubiałą tkanką bliznowatą. Może nie być różnicy w odniesieniu do innych efektów niepożądanych.

W jednym z badań porównano chirurgię z radioterapią u osób z rakiem gardła. Być może nie ma różnicy w całkowitym przeżyciu, przeżyciu wolnym od choroby lub wystąpieniu skutków niepożądanych, ale nie mamy pewności co do wyników.

W jednym z badań porównywano zabieg chirurgiczny łączony z radioterapią z samą chemioterapią. Możliwe, że osoby poddane operacji i radioterapii dłużej żyją bez objawów choroby, ale nie mamy pewności co do wyników.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Mamy umiarkowaną pewność, że planowa dysekcja szyi w tym samym czasie, co usunięcie pierwotnego guza, poprawia przeżycie i ogranicza nawroty. Nie wszystkie badania dostarczały wszystkich interesujących nas danych.

Jesteśmy umiarkowanie pewni, że PET-CT nie poprawia przeżywalności ani nie zmniejsza liczby nawrotów. Istnieje zbyt mało badań, aby mieć pewność co do wyników.

Mamy niewielkie zaufanie do wyników innych porównań ze względu na zbyt małą liczbę badań i ograniczone informacje w nich zawarte.

Na ile aktualne są przedstawione dane naukowe?

Dane są aktualne do dnia 9 lutego 2022 r.