Pytanie badawcze

Jakie są korzyści i szkody wynikające z zastosowania zabiegu bardzo radykalnego (rozległego), w porównaniu ze standardową operacją, w leczeniu raka jajnika?

Wprowadzenie

Jajniki to małe gruczoły znajdujące się po obu stronach macicy, które odpowiedzialne są za produkuję i magazynowanie komórek jajowych oraz wytwarzanie hormonów kontrolujących cykl menstruacyjny (miesiączki). Rak jajnika jest najczęstszą przyczyną zgonów u kobiet z nowotworem układu rozrodczego. Istnieją różne opinie co do tego, czy kobiety z zaawansowanym rakiem jajnika mają lepsze rokowania, jeśli poddadzą się bardzo radykalnej operacji usunięcia guza, która jest znacznie bardziej rozległa niż standardowa operacja. Standardowa operacja w zaawansowanej chorobie ma również element radykalności i obejmuje wiele procedur chirurgicznych stosowanych w bardziej radykalnych operacjach. Chirurgia bardzo radykalna (rozległa) jest rozszerzeniem chirurgii standardowej i może obejmować co najmniej jeden dodatkowy rozległy zabieg chirurgiczny.

Metoda badawcza

Dokonano przeglądu literatury naukowej w poszukiwaniu badań porównujących bardzo radykalne i standardowe zabiegi operacyjne u kobiet z zaawansowanym rakiem jajnika. Poszukiwaliśmy badań z randomizacją (RCT), które są uważane za najlepszy typ badania, oraz badań bez randomizacji, które analizowaliśmy przy użyciu metod pozwalających na znalezienie różnic między grupami kobiet poddanymi różnym typom operacji.

Główne wyniki

Zidentyfikowaliśmy 3 badania bez randomizacji. Dane naukowe są bardzo ograniczone i niepewne, ponieważ kobiety poddawano danemu rodzajowi leczenia bez przydziału losowego do grup, istnieje zatem bardzo duże (krytyczne) ryzyko błędu systematycznego w tego typu badaniach.

W 2 badaniach (397 kobiet) wykazano, że kobiety u których przeprowadzono radykalną operację usunięcia guza obciążone były mniejszym o 18% do 57% ryzykiem zgonu niż kobiety, które poddano standardowej operacji. Podobne wyniki uzyskano również u kobiet z bardziej zaawansowaną chorobą. Zaobserwowano niewielką liczbę zgonów w ciągu 30 dni po zabiegu operacyjnym. W przypadku bardzo radykalnej operacji przypuszcza się, że prawdopodobieństwo progresji choroby może być mniejsze.

W jednym z badań porównano śmiertelność po zastosowaniu radykalnej i standardowej operacji, przeprowadzonych zarówno jako pierwotna operacja przed rozpoczęciem chemioterapii, jak i operacja odroczona (ang. interval debulking surgery/interval cytoreductive surgery; usunięcie guza między sesjami chemioterapii), ale porównanie było mało wiarygodne i istniało duże ryzyko błędu w raportowaniu wyników.

W innym badaniu (203 kobiety) stwierdzono, że u kobiet, u których wykonano radykalne procedury w ramach pierwotnej operacji usunięcia guza (ang. upfront primary debulking surgery) prawdopodobieństwo progresji choroby lub zgonu jest mniejsze o 8% do 58%, w porównaniu z kobietami, u których wykonano standardową operację. Podobne wyniki uzyskano, gdy w analizie uwzględniono tylko 139 kobiet w bardziej zaawansowanym stadium choroby (gdzie ryzyko było mniejsze o 18% do 67%).

W jednej z analiz (527 kobiet), w której badano różne rodzaje operacji radykalnych, stwierdzono, że u kobiet, u których przeprowadzono bardzo radykalne procedury (wykonane zarówno podczas pierwotnej operacji przed rozpoczęciem chemioterapii, jak i podczas operacji odroczonej), prawdopodobieństwo progresji choroby lub zgonu jest większe o 11% do 60% niż u tych, u których przeprowadzono standardową operację.

Wszystkie badania obciążone były bardzo dużym (krytycznym) ryzykiem błędu statystycznego i byliśmy bardzo niepewni tych wyników. W powyższej analizie uwzględniono stosunkowo niewiele kobiet, ze względu na nasze rygorystyczne kryteria włączenia. W większości analizowanych badań śmiertelność, działania niepożądane i jakość życia nie były raportowane lub raportowano je w niewłaściwy sposób.

Wnioski i wiarygodność danych naukowych

Chociaż niektóre z tych wyników mogą sugerować, że przeżycie może być większe u kobiet poddanych pierwotnej operacji bardzo radykalnej aniżeli standardowej operacji, należy zachować szczególną ostrożność przy interpretacji wyników badań, ponieważ nie zostały one zaprojektowane lub analizowane we właściwy sposób, a zatem ryzyko błędu systematycznego jest bardzo duże, a uzyskane efekty mogą się znacznie różnić od rzeczywistych.

Nie jesteśmy w stanie wyciągnąć żadnych ostatecznych wniosków na temat względnych korzyści i szkód z zastosowania obu rodzajów operacji. W tym celu potrzebne są lepiej zaprojektowane badania przeprowadzone na większą skalę.