Jaki był cel tego przeglądu?

Celem tego przeglądu było porównanie różnych technik zmiany pozycji ciała i częstości wykonywania tych zmian w celu odpowiedzi na pytanie, które z nich są najskuteczniejsze w zapobieganiu odleżynom u dorosłych, niezależnie od ryzyka lub warunków świadczenia opieki zdrowotnej. Zebrano i przeanalizowano wszystkie istotne badania (tj. badania z randomizacją, w których uczestnicy są losowo przydzielani do jednej z dwóch lub więcej grup badanych oraz które dostarczają najbardziej wiarygodnych danych naukowych). Odnaleziono osiem takich badań i dwie analizy ekonomiczne.

Stwierdzono, że dane dotyczące skuteczności częstości wykonywania zmian pozycji ciała są niejasne w wersji tego przeglądu z roku 2014 r. Niniejsza aktualizacja zawiera wyniki nowych badań przeprowadzonych od tego czasu.

Kluczowe informacje

Nie ma jednoznacznych dowodów na to, które z poszczególnych pozycji ciała i jaka częstość wykonywania tych zmian są najskuteczniejsze w zapobieganiu odleżynom u dorosłych. Wynika to po części z niskiej jakości badań, z których większość obejmowała małą liczbę uczestników, a także z braku szczegółowych informacji dotyczących metodologii badania. Istnieją również ograniczone dane naukowe potwierdzające opłacalność kosztową stosowania zmiany pozycji ciała oraz częstej zmiany ułożenia ciała. Istnieje potrzeba przeprowadzania dalszych badań oceniających wpływ stosowania zmian pozycji ciała na powstawanie odleżyn oraz opracowania najskuteczniejszego schematu zmian pozycji zawierającego poszczególne pozycje oraz częstość wykonywania tych zmian.

Co analizowano w tym przeglądzie?

Odleżyny, zwane również zmianami odleżynowymi lub ranami odleżynowymi, powstają w wyniku ucisku i otarć o wypukłości kostne ciała. Na odleżynę wskazuje miejscowe uszkodzenie skóry lub tkanki podskórnej leżącej nad wypukłościami kostnymi ciała. Występują one najczęściej u osób starszych lub unieruchomionych.

Zmiana pozycji ciała to jedna ze stosowanych wraz z innymi strategii, które mają zapobiegać powstawaniu odleżyn. Celem zmiany ułożenia pacjenta jest odciążenie uciskanych części ciała. Chcieliśmy określić, który ze schematów zmian pozycji jest najskuteczniejszy w zapobieganiu odleżynom u dorosłych. Oceniliśmy wpływ stosowania różnych zmian pozycji ciała na satysfakcję badanych osób, natężenie bólu i jakość życia. Byliśmy również zainteresowani porównaniem opłacalności kosztowej różnych technik zmiany pozycji.

Jakie były główne wyniki przeglądu?

Zidentyfikowaliśmy osiem badań i dwie analizy ekonomiczne opublikowane w latach 2004-2018 obejmujące łącznie 3941 uczestników. Średni wiek osób badanych wynosił od 55 do 90 lat. W trzech badaniach porównano częstość wykonywania zmian pozycji ciała co 2, 3, 4 lub 6 godzin. W trzech innych badaniach porównano stosowanie pochylenia pozycji ciała pod różnymi kątami.

Dwa spośród włączonych badań obejmowały również analizę opłacalności kosztowej. W żadnym z badań nie przedstawiono wyników dotyczących jakości życia związanej ze zdrowiem, natężenia bólu podczas wykonywania procedury lub zadowolenia pacjenta.

Dane naukowe wspierające stosowanie jednej konkretnej częstości wykonywania zmian pozycji i słuszność stosowania konkretnej pozycji ciała względem innej w zapobieganiu odleżynom są niskiej jakości i ograniczone ilościowo. W związku z tym, nie jest jasne które pozycje oraz jaka częstość wykonywania zmiany ułożenia ciała są najskuteczniejsze w hamowaniu rozwoju zmian odleżynowych. W żadnym z włączonych badań nie raportowano natężenia bólu, zadowolenia osób badanych oraz jakości życia związanej ze zdrowiem. Wyniki były niejednoznaczne, a pewność oszacowania danych naukowych we włączonych badaniach jest niska lub bardzo niska.

Na ile aktualny jest ten przegląd?

Poszukiwaliśmy badań opublikowanych do lutego 2019 roku.