Pytanie badawcze

W przeglądzie tym oceniano metody kontroli bólu po przeprowadzonej operacji w zakresie jamy brzusznej. Dokonaliśmy oceny leków przeciwbólowych przyjmowanych samodzielnie, np. morfiny podawanej przez urządzenie podłączone do kroplówki w porównaniu z lekami podawanymi do tkanki wokół rdzenia kręgowego (znieczulenie zewnątrzoponowe) z zastosowaniem pompy programowanej (PCEA) lub zaprogramowanej wcześniej pompy działającej w sposób ciągły (CEA). Przy znieczuleniu zewnątrzoponowym stosowano leki podobne do morfiny, miejscowe leki znieczulające lub obie metody. Oceniliśmy skuteczność tych metod w odniesieniu do redukcji bólu oraz ryzyka wystąpienia działań niepożądanych.

Wprowadzenie

Odpowiednie leczenie przeciwbólowe jest niezbędne w okresie rekonwalescencji pooperacyjnej, gdyż poprawia zdolność pacjenta do głębokich wdechów i pozwala na wczesne wstanie z łóżka po operacji. Pacjenci, u których ból pooperacyjny nie jest w odpowiedni sposób kontrolowany są narażeni na poważne powikłania, np. infekcje lub zator płucny (występowanie skrzepów krwi w naczyniach płucach; przyp.tłum.). Jednocześnie leczenie bólu może prowadzić do wystąpienia skutków ubocznych i powikłań. Dwie najpopularniejsze metody walki z bólem to stosowanie opioidów (np. morfiny) wstrzykiwanych do kroplówki przez pacjenta za pomocą przycisku (IVPCA) oraz znieczulenie zewnątrzoponowe podawane do tkanki wokół rdzenia kręgowego. Poprzednie przeglądy systematyczne wskazywały, że technika znieczulenia zewnątrzoponowego może być skuteczniejsza w leczeniu bólu.

Data wyszukiwania

Dokonaliśmy dokładnej analizy głównych baz danych i rejestrów badań w celu wyszukania badań randomizowanych (typ badań, w których uczestnicy są przypisani do metody leczenia w sposób losowy). Skupiliśmy się na badaniach, w których porównano leczenie metodą IVPCA do technik zewnątrzoponowych. Sprawdziliśmy również piśmiennictwo podane w badaniach w poszukiwaniu dalszych istotnych badań. Wyniki badań są aktualne do września 2017 roku.

Charakterystyka badań

Włączyliśmy 32 badania obejmujące łącznie 1716 uczestników. W sumie 869 uczestników otrzymało znieczulenie zewnątrzoponowe, a pozostałe 847 osób - znieczulenie dożylne. Połowa z włączonych badań (16) dotyczyła znieczulenia zewnątrzoponowego metodą CEA (418 uczestników), a pozostałe 16 badań - znieczulenia metodą PCEA (451 osób). Wszyscy uczestnicy byli osobami dorosłymi, u których przeprowadzono operację w obrębie jamy brzusznej w warunkach szpitalnych.

Główne wyniki

Nasz przegląd wskazuje, że znieczulenie zewnątrzoponowe zapewnia lepszą kontrolę bólu niż IVPCA. Jednak różnica w spoczynku jest bardzo mała (pomiędzy 5 a 9 w skali 100-punktowej) i może nie mieć większego znaczenia dla pacjenta. Różnica była większa podczas ruchu pacjenta i może mieć wtedy większe znaczenie. Stwierdzono jednak większe ryzyko niepowodzenia przy zakładaniu znieczulenia zewnątrzoponowego (cewnika do znieczulenia; przyp.tłum.), oraz epizodów niskiego ciśnienia tętniczego krwi i świądu skóry podczas stosowania tej techniki. Wskaźnik zgonów we włączonych badaniach był tak niski, że nie mogliśmy jednoznacznie stwierdzić, czy prawdopodobieństwo śmierci jest większe dla którejkolwiek z zastosowanych technik.

Jakość danych naukowych

Jakość metodologiczną włączonych badań oceniliśmy jako umiarkowaną lub niską. Wynika to częściowo z faktu, że w większości badań zarówno uczestnicy jak i naukowcy wiedzieli jaka metoda znieczulenia była stosowana, a częściowo z małej liczebności badań i nieprecyzyjności wyników.

Wnioski

Zastosowanie znieczulenia zewnątrzoponowego przynosi niewielkie dodatkowe korzyści w uśmierzeniu bólu. Te stosunkowo niewielkie korzyści należy rozważyć w odniesieniu do potencjalnego ryzyka, jakie niesie ze sobą założenie cewnika zewnątrzoponowego (głównie niepowodzenia w umieszczeniu go w prawidłowym miejscu) oraz wystąpienia niskiego ciśnienia tętniczego krwi oraz świądu skóry wymagających leczenia.