Najważniejsze informacje

– Znaleźliśmy pewne dane sugerujące, że interwencje oparte na edukacji (ocena ryzyka behawioralnego i zdrowotnego (ang. health risk appraisal, HRA) oraz inżynierii mogą promować stosowanie pasów bezpieczeństwa we wczesnej i późnej adolescencji oraz u osób dorosłych, jednak nie jesteśmy pewni aktualnych danych naukowych.

– Potrzebne są dalsze badania, aby lepiej zrozumieć skuteczność interwencji opartych na edukacji i inżynierii w zakresie korzystania z pasów bezpieczeństwa.

– Potrzebne są także wysokiej jakości badania, aby ocenić korzyści płynące z zachęcania (samodzielnie lub w połączeniu z innymi interwencjami), a także innych rodzajów interwencji, różnych kombinacji interwencji, w różnych otoczeniach.

Dlaczego zapinanie pasów bezpieczeństwa jest ważne?

Wiele osób, głównie dzieci i młodych dorosłych, umiera każdego roku w wyniku obrażeń spowodowanych wypadkami drogowymi, co sugeruje, że jest to główna przyczyna zgonów, przy czym około 75% zgonów związanych z ruchem drogowym ma miejsce wśród młodych mężczyzn. Wiele innych osób jest trwale i ciężko rannych. Pasy bezpieczeństwa są zaprojektowane tak, aby chronić pasażerów przed wyrzuceniem z pojazdu przez siłę uderzenia i rozłożyć uderzenie na mniej wrażliwe części ciała, aby zmniejszyć obrażenia. Uchwalenie przepisów nakazujących zapinanie pasów bezpieczeństwa nie wystarczy, aby zachęcić do samodzielnego zapinania pasów bezpieczeństwa.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Zbadaliśmy skuteczność interwencji edukacyjnych, motywacyjnych lub inżynieryjnych, ale nie egzekwowania prawa, aby zachęcić do używania pasów bezpieczeństwa i chcieliśmy określić, które rodzaje interwencji są najbardziej skuteczne. Interwencje edukacyjne to ustrukturyzowane programy uczące kierowców i pasażerów, jak ważne jest zapinanie pasów bezpieczeństwa. Interwencje inżynieryjne to zmiany projektowe konstrukcji pojazdu, które promują zapinanie pasów bezpieczeństwa, np. alarmy niezapiętych pasów, natomiast zachęty obejmują programy premiowania.

Co zrobiliśmy?

Szukaliśmy badań, w których losowo przydzielano osoby podróżujące pojazdami osobowymi lub użytkowymi do interwencji mających na celu poprawę stosowania pasów bezpieczeństwa. Wykluczyliśmy osoby podróżujące pojazdami gospodarczymi lub rolniczymi, ponieważ nie są one uznawane za pojazdy użytkowe. Dwóch autorów przeglądu niezależnie oceniło badania, aby zdecydować, czy je uwzględnić w przeglądzie. Odnotowaliśmy informacje na temat projektu badania, jego otoczenia, uczestników, interwencji i wyników. Jeśli chodzi o wyniki, sprawdziliśmy częstotliwość zapinania pasów bezpieczeństwa, a także obrażenia i śmierć w wyniku wypadków. Ze względu na różnice między włączonymi badaniami przedstawiliśmy pisemną relację i oceniliśmy, na ile można ufać każdemu wynikowi, w zależności od naszej pewności, co do wiarygodności wyników, oceniliśmy jakość jako wysoką, umiarkowaną, niską lub bardzo niską. Podsumowaliśmy ustalenia i porównaliśmy wyniki badań.

Co znaleźliśmy?

Odnaleźliśmy 15 badań, w których wzięło udział 12 081 uczestników, oraz cztery badania w toku. Trzynaście badań przeprowadzono w USA, a udział w nich wzięli uczestnicy z różnych miejsc (miejsc pracy, szkoły, oddziałów ratunkowych, domów spokojnej starości i placówek podstawowej opieki zdrowotnej) i z różnych grup wiekowych (dorośli, późna i wczesna adolescencja, pary dziecko/nastolatek i rodzic/opiekun prawny).

W dwunastu badaniach skupiono się wyłącznie na interwencjach edukacyjnych, jedno na edukacji i programach motywacyjnych, a dwa na interwencjach inżynieryjnych. Wszystkie uwzględnione badania dotyczyły częstotliwości zapinania pasów bezpieczeństwa; jednak większość badań (12) zgłosiła ten wynik na podstawie samooceny uczestników. W pozostałych badaniach raportowano częstotliwość zapinania pasów bezpieczeństwa poprzez pokładowe systemy monitorowania danych (dwa badania) i obserwację (jedno badanie). W żadnym z uwzględnionych badań nie odnotowano obrażeń i zgonów związanych z wypadkami.

Niektóre dane naukowe sugerują, że interwencje oparte na edukacji i inżynierii mogą promować używanie pasów bezpieczeństwa, jednak nie możemy być pewni obecnych danych naukowych. W przypadku interwencji opartych na edukacji dane naukowe sugerują, że interwencje behawioralne (wywiady motywacyjne, poradnictwo dotyczące zmiany zachowania i komunikaty behawioralne) oraz HRA (samodzielnie lub z informacjami edukacyjnymi i motywacyjnymi) mogą poprawić stosowanie pasów bezpieczeństwa u wczesnej młodzieży, późnej młodzieży i dorosłych. Dane naukowe sugerują, że interwencje oparte na inżynierii mogą promować zapinanie pasów bezpieczeństwa wśród młodzieży i dorosłych.

Konieczne są dalsze badania, aby lepiej zrozumieć skuteczność interwencji opartych na edukacji i inżynierii dotyczących używania pasów bezpieczeństwa. Ponadto potrzebne są wysokiej jakości badania w celu poznania korzyści samych programów motywacyjnych lub w połączeniu z innymi interwencjami, a także badania w celu zbadania innych rodzajów interwencji, różnych kombinacji interwencji, środowisk (takich jak kraje o niskim i średnim dochodzie), i populacji.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych?

Tylko w dwóch badaniach analizowano interwencje inżynieryjne mające na celu poprawę używania pasów bezpieczeństwa, a do obu badań włączono niewielką liczbę uczestników, co utrudniało stwierdzenie, że interwencje te są korzystne. Badania oceniające interwencje edukacyjne mające na celu poprawę używania pasów bezpieczeństwa różnią się pod względem rodzaju interwencji, jakości, liczby i rodzaju osób biorących udział w badaniu itp. Badania obejmowały dzieci, młodzież i dorosłych; jednakże najskuteczniejsza interwencja dla każdej grupy populacji pozostaje niejasna. Nasza pewność co do danych była niska lub umiarkowana, głównie ze względu na to, że wynik (zapinanie pasów bezpieczeństwa) mierzony był na w oparciu o informacje raportowane przez uczestników. Na wyniki zgłaszane przez uczestników mogą mieć wpływ sami uczestnicy udzielający odpowiedzi w sposób, który uważają za pożądany, lub ograniczona pamięć uczestników dotycząca badanego zdarzenia. Żadne z uwzględnionych badań nie zostało przeprowadzone w krajach, w których liczba zgonów i obrażeń związanych z wypadkami drogowymi jest najwyższa.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Dane są aktualne do sierpnia 2022 roku.