Wprowadzenie

Wypadki i urazy w miejscu pracy zdarzają się częściej, gdy zdolności fizyczne i ocena sytuacji są ograniczone przez narkotyki lub alkohol. Miejsce pracy zwykle nie jest miejscem, w którym prowadzi się badania. Wiele czynników utrudnia pracodawcy określenie wpływu programu przeprowadzania testów na obecność narkotyków w miejscu pracy na zapewnienie bezpieczeństwa.

Niektórzy pracodawcy – szczególnie w sektorach, w których bezpieczeństwo jest bardzo ważne, takich transport i branża lotnicza – decydują się na losowe badania na obecność narkotyków i alkoholu (ang. random drug and alcohol testing, RDAT) wśród pracowników. Za pomocą tego rodzaju testów pracodawcy mają nadzieję powstrzymać pracowników przed niewłaściwym używaniem tych substancji. Nie wiemy jednak, czy wykonywanie RDAT wywołuje pożądany efekt.

Pytanie badawcze

Chcieliśmy dowiedzieć się, czy wykonywanie RDAT w miejscu pracy zapobiega urazom i nieplanowanym zdarzeniom, które skutkują uszkodzeniem lub utratą mienia (wypadki bez ofiar) w porównaniu z niestosowaniem RDAT.

Okres wyszukiwania danych

Dane naukowe w niniejszym przeglądzie Cochrane są aktualne do 1 listopada roku 2020.

Charakterystyka badań

W naszym przeglądzie chcieliśmy uwzględnić wszystkie istotne badania dotyczące przeprowadzania RDAT w miejscu pracy. Szukaliśmy różnych rodzajów opublikowanych badań, w których sprawdzano wpływ RDAT na bezpieczeństwo w miejscu pracy. Wykluczyliśmy badania dotyczące wykonywania RDAT przeprowadzone wśród kierowców zawodowych, ponieważ opublikowano już inny przegląd Cochrane obejmujący te badania.

Dwóch członków naszego zespołu przeanalizowało wszystkie pozycje znalezione w trakcie poszukiwań, lecz tylko jedno badanie spełniało nasze kryteria selekcji i mogło zostać uwzględnione w przeglądzie.

Badanie dotyczyło losowych testów na obecność alkoholu u pracowników linii lotniczej w USA, których praca wiązała się z zadaniami z zakresu bezpieczeństwa. W badaniu nie przeprowadzono testów na obecność narkotyków. Zgodnie z prawem linie lotnicze mają obowiązek przeprowadzania testów na losowo wybranej grupie pracowników i sporządzania raportów dotyczących wyników. W badaniu wykorzystano dane testowe z lat 1995–2002. Łącznie przeprowadzono 511 745 losowych testów na obecność alkoholu u pracowników linii lotniczych.

Główne wyniki

W latach 1995–1997 losowe testy na obecność alkoholu każdego roku obejmowały 25% pracowników wybranych linii lotniczych. W tym okresie średni odsetek pracowników, u których badanie na obecność alkoholu wykazało wynik pozytywny, wynosił 0,07%. W latach 1998–2002 odsetek pracowników poddawanych corocznym testom zmniejszył się do 10%. W tym okresie średni odsetek pracowników, u których badanie na obecność alkoholu wykazało wynik pozytywny, zwiększył się do 0,11%.

Oznacza to, że gdy linie lotnicze poddawały losowym testom większy odsetek pracowników w ciągu roku, pozytywny wynik na obecność alkoholu uzyskiwano u mniejszego odsetka badanych. Ten związek między częstotliwością badań na obecność alkoholu a odsetkiem pozytywnych wyników jest tym, czego oczekiwalibyśmy, gdyby badania wykazały efekt zniechęcający, jednak na podstawie pojedynczego badania nie można udowodnić, czy efekt jest zniechęcający.

Badanie to nie dostarczyło żadnych informacji na temat innych zagadnień, które nas interesują, czyli:

- urazów śmiertelnych;

- urazów bez ofiar śmiertelnych (w których ofiary doznały obrażeń fizycznych, jednak bez skutków śmiertelnych);

- „wypadków bez ofiar”; to znaczy wypadków, w których ludzie nie odnieśli obrażeń, jednak uszkodzeniu uległo mienie, procesy, materiały i/lub środowisko;

- absenteizmu;

- niepożądanych lub niekorzystnych zdarzeń związanych z RDAT, w tym wpływu na prywatność, poufność i odczucia pracowników.

Jakość danych naukowych

Dwóch członków zespołu oceniło naszą pewność co do wiarygodności danych naukowych na podstawie czynników, takich jak liczba i zakres badań oraz metody. Nasza pewność co do wiarygodności danych naukowych jest bardzo niska. Oznacza to, że nie możemy opierać się na wynikach niniejszego badania w celu uogólnienia skuteczności wykonywania losowych testów na obecność alkoholu lub losowych testów na obecność alkoholu w połączeniu z testami na obecność narkotyków (RDAT) w miejscu pracy. W celu uzyskania odpowiedzi konieczne jest przeprowadzenie większej liczby badań.

Źródła finansowania badań

Jedno badanie, które uwzględniliśmy w przeglądzie, zostało częściowo sfinansowane z dwóch dotacji: dotacji z National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism oraz dotacji z Centers for Disease Control and Prevention.