Kluczowe informacje

– Stwierdziliśmy, że chorzy na astmę, którzy uczestniczą w programach ćwiczeń i edukacji (znanych jako rehabilitacja pulmonologiczna) prawdopodobnie staną się sprawniejsi (będą mogli chodzić na dłuższe dystanse) i będą mieli lepsze samopoczucie bezpośrednio po zakończeniu tych programów w porównaniu z osobami, które otrzymują standardową opiekę. Nie jesteśmy pewni jednak, czy korzyści te utrzymują się do roku później.

– Ze względu na brak dowodów, wpływ rehabilitacji pulmonologicznej na wyniki takie jak częstość ataków astmy lub hospitalizacji, lęk i depresja czy poziom aktywności fizycznej jest niejasny.

– Większe, dobrze zaprojektowane badania są potrzebne do lepszego oszacowania realnych korzyści z rehabilitacji pulmonologicznej u dorosłych chorych na astmę.

Co to jest astma?

Astma jest powszechną chorobą płuc, w której przewody oddechowe mogą ulec zapaleniu i zwężeniu oraz mogą wytwarzać dodatkowy śluz. Osoby cierpiące na astmę mogą doświadczać kaszlu, świszczącego oddechu, ucisku w klatce piersiowej i duszności, a osoby najbardziej dotknięte tym problemem mają trudności w prowadzeniu codziennego życia.

Astmy nie można wyleczyć, ale można kontrolować jej objawy. Leki mogą pomóc w utrzymaniu objawów pod kontrolą, podczas gdy ćwiczenia fizyczne mogą również pomóc. Jednak dla niektórych chorych na astmę podjęcie kompleksowych programów ćwiczeń może stanowić wyzwanie.

Co to jest rehabilitacja pulmonologiczna?

Nadzorowane programy ćwiczeń i edukacji (zwane rehabilitacją pulmonologiczną) są powszechnie stosowane u pacjentów z przewlekłymi chorobami płuc i pomagają poprawić oddychanie, sprawność i samopoczucie. Programy te można realizować w szpitalach, przychodniach lub nawet w domu.

Rehabilitacja pulmonologiczna to zalecany standard opieki w przypadku wielu przewlekłych chorób płuc, jednak jej efekty u dorosłych chorych na astmę są mniej jasne.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy sprawdzić, jak rehabilitacja pulmonologiczna wpływa na sprawność fizyczną, kontrolę objawów astmy i samopoczucie u dorosłych chorych na astmę, w porównaniu ze standardową opieką bez rehabilitacji pulmonologicznej. Chcieliśmy również dowiedzieć się, jak wpływa na odsetek ciężkich ataków astmy/hospitalizacji, zdrowie psychiczne (lęk i depresja), siłę mięśni, poziom aktywności fizycznej oraz obecność markerów stanu zapalnego (w plwocinie lub we krwi). Na koniec chcieliśmy sprawdzić, czy wiąże się to z jakimikolwiek niepożądanymi efektami.

Co zrobiliśmy?

Poszukiwaliśmy badań, w których porównywano rehabilitację pulmonologiczną ze standardową opieką u dorosłych chorych na astmę. Leczenie musiało trwać ≥4 tygodnie (lub ≥8 sesji) i musiało obejmować ćwiczenia aerobowe (takie jak chodzenie lub jazda na rowerze) oraz edukację lub samokontrolę.

Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki badań i oceniliśmy nasze zaufanie względem otrzymanych danych naukowych w oparciu o takie czynniki, jak metodyka badań i liczebność badanej grupy.

Czego się dowiedzieliśmy?

– Znaleźliśmy 10 badań, w których wzięło udział łącznie 894 chorych na astmę.

– Badania różniły się pod względem liczebności uczestniczących osób (od 24 do 412).

– Większość badań przeprowadzono w Europie

– Tam, gdzie podano, większość uczestników badania stanowiły kobiety, a średnia wieku wahała się od 27 do 54 lat.

– Jedno badanie obejmowało w szczególności osoby z ciężką postacią astmy. Inne badanie obejmowało w szczególności osoby, u których występowało schorzenie obejmujące nakładające się cechy zarówno astmy, jak i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP).

– Sposób prowadzenia rehabilitacji pulmonologicznej był różny w poszczególnych badaniach. Programy stacjonarne trwały od 3 do 4 tygodni, natomiast programy ambulatoryjne od 8 do 12 tygodni.

– Specyficzny charakter ćwiczeń lub komponentów edukacyjnych w uwzględnionych badaniach był bardzo zróżnicowany.

Główne wyniki

– Rehabilitacja pulmonologiczna prawdopodobnie powoduje duże zwiększenie sprawności fizycznej bezpośrednio po zakończeniu programu, skutkujące zdolnością do przejścia średnio 80 metrów dalej w ciągu 6 minut niż u osób objętych standardową opieką. Może wystąpić niewielki lub żaden wpływ na sprawność fizyczną mierzoną do jednego roku później.

– Rehabilitacja pulmonologiczna może powodować niewielką poprawę lub niewielki lub żaden wpływ na kontrolę astmy bezpośrednio po zakończeniu programu lub do jednego roku później, w porównaniu ze standardową opieką.

– Rehabilitacja pulmonologiczna prawdopodobnie powoduje dużą poprawę samopoczucia mierzoną za pomocą kwestionariusza SGRQ (St George’s Respiratory Disease Questionnaire) bezpośrednio po zakończeniu programu. Wyniki mogą się nieznacznie różnić w zależności od różnych form pomiaru jakości życia. Efekty potencjalnie utrzymują się do jednego roku, ale wyniki są bardzo niepewne.

– Niewielki lub żaden wpływ na samopoczucie zaobserwowano po zakończeniu programu lub w okresie do 9 miesięcy po jego zakończeniu, gdy użyto kwestionariusza AQLQ (Asthma Quality of Life Questionnaire).

– Istniały bardzo ograniczone dane naukowe na określenie wpływu rehabilitacji pulmonologicznej na: częstość ataków astmy/hospitalizacji, miary lęku i depresji, siłę mięśni kończyn, poziom aktywności fizycznej lub obecność markerów stanu zapalnego we krwi lub w plwocinie.

– Dane z jednego badania sugerowały, że rehabilitacja pulmonologiczna nie spowodowała żadnych niepożądanych lub szkodliwych skutków.

Ograniczenia danych naukowych

Nasze zaufanie co do wiarygodności danych naukowych dotyczących wyników takich jak sprawność fizyczna, samopoczucie i kontrola astmy jest ograniczone ze względu na obawy dotyczące niejasnych metod w niektórych badaniach, możliwość wpływu uczestników lub oceniających (lub obu) na wyniki ze względu na świadomość przydzielonych zabiegów oraz zróżnicowane sposoby prowadzenia rehabilitacji pulmonologicznej.

Dane te aktualne są do maja 2021 r.