Najważniejsze informacje

- Ostre objawy stresu są powszechne po traumatycznych doświadczeniach. Zazwyczaj są one ograniczone w czasie. Jednak u niektórych osób mogą się utrzymywać lub przejść w tzw. zespół stresu pourazowego (ang. post-traumatic stress disorder, PTSD). Aby zapobiegać późniejszemu PTSD proponowane są leki.

- Znaleźliśmy dane dotyczące czterech następujących leków: escitalopramu (leku przeciwdepresyjnego), hydrokortyzonu (hormonu, który zmniejsza odpowiedź immunologiczną i bierze udział w reakcji organizmu na stres), oksytocyny (hormonu, który może zmniejszać reakcję na stres) oraz temazepamu (leku stosowanego w celu zmniejszenia lęku). Wszystkie zostały porównane z placebo (pozorowanymi tabletkami).

- W przypadku wszystkich tych leków niejasny jest ich wpływ na prawdopodobieństwo wystąpienia lub stopień nasilenia PTSD, a także możliwość wystąpienia działań niepożądanych.

Czym są objawy ostrego stresu?

U osób, które doświadczyły traumatycznego wydarzenia, w niedługim czasie mogą wystąpić objawy psychologiczne, znane również jako objawy ostrego stresu traumatycznego. Są to między innymi natrętne wspomnienia lub koszmary senne, niezdolność do odczuwania pozytywnych emocji, zmienione poczucie rzeczywistości, unikanie bolesnych wspomnień lub sytuacji mogących przywoływać traumatyczne wydarzenia, zaburzenia snu i podwyższona czujność na potencjalne zagrożenia.

Dlaczego są one ważne w przypadku zespołu stresu pourazowego?

Objawy ostrego stresu traumatycznego często ustępują z czasem, ale u części osób utrzymują się lub wręcz nasilają, prowadząc do rozwoju PTSD. PTSD może mieć wyniszczający wpływ na życie zarówno osób nim dotkniętych, jak i ich bliskich.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Czy w przypadku osób po traumatycznych wydarzeniach, u których występują objawy ostrego traumatycznego stresu, wymienione wcześniej leki są skuteczniejsze w porównaniu z placebo lub innymi lekami:

- w zmniejszaniu nasilenia objawów PTSD?
- w ograniczaniu liczby osób, które przestają przyjmować leki z powodu skutków ubocznych?
- w zmniejszaniu prawdopodobieństwa wystąpienia PTSD?
- w łagodzeniu wpływu na codzienne aktywności życiowe?

Co zrobiliśmy?

Przeszukaliśmy naukowe bazy danych w poszukiwaniu badań, w których dorośli uczestnicy zostali losowo przydzieleni do grupy przyjmującej lek stosowany w leczeniu objawów ostrego stresu traumatycznego. Braliśmy pod uwagę wszelkiego rodzaju traumatyczne wydarzenia.

Porównaliśmy i podsumowaliśmy badania pod względem stosowanego w nich leku i oceniliśmy nasze zaufanie do danych w oparciu o czynniki takie jak metodyka badań i ich wielkość. Pod uwagę wzięliśmy dane zebrane po trzech miesiącach od traumatycznego wydarzenia, ponieważ jest to krytyczny czas dla klinicystów i pacjentów na podjęcie decyzji o leczeniu, jeśli objawy postępują do PTSD.

Czego się dowiedzieliśmy?

Uwzględniliśmy osiem badań z udziałem łącznie 779 uczestników. Badania przeprowadzono w centrach urazowych i na oddziałach ratunkowych. W badaniach brano pod uwagę cztery rodzaje leków: escitalopram (lek przeciwdepresyjny), hydrokortyzon (hormon, który zmniejsza odpowiedź immunologiczną i bierze udział w reakcji organizmu na stres), oksytocynę (hormon, który może zmniejszać reakcję na stres) oraz temazepam (lek stosowany w celu zmniejszenia lęku). Wszystkie zostały porównane z placebo.

Jakich odpowiedzi udzieliły nam dane uzyskane z badań?

Na podstawie trzech badań, nie możemy stwierdzić, czy hydrokortyzon w porównaniu z placebo ma wpływ na ciężkość objawów PTSD, liczbę osób z diagnozą PTSD, jakość życia lub ryzyko odstawienia leku z powodu działań niepożądanych. Znaleźliśmy tylko jedno badanie z danymi dotyczącymi escitalopramu, przy czym nie jest nam znany jego wpływ na ciężkość PTSD, liczbę osób przerywających przyjmowanie leku z powodu skutków ubocznych lub liczbę osób z PTSD. Podobnie, znaleźliśmy tylko jedno badanie z danymi dotyczącymi oksytocyny podawanej donosowo, z niejednoznacznymi danymi naukowymi na jej wpływ na stopień nasilenia PTSD. W badaniu dotyczącym temazepamu dane nie były zebrane po trzech miesiącach od traumatycznego zdarzenia.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Z uwagi na małą liczbę badań i ich niewielki zakres, mamy małe lub bardzo małe zaufanie do danych.

Jak aktualne są przedstawione dane naukowe?

Dane naukowe są aktualne do stycznia 2023 r.