سوال مطالعه مروری
شواهد موجود را برای استفاده از داروها در کاهش اسید معده در افراد مبتلا به فیبروز سیستیک مرور کردیم.
پیشینه
فیبروز سیستیک باعث آسیب به ریه‌ها و پانکراس می‌شود. پانکراس آنزیم‌هایی را تولید می‌کند که در هضم و جذب مواد غذایی برای بدن مورد نیاز هستند. اگر پانکراس آسیب ببیند، چگونگی جذب مواد غذایی را در افراد تحت تاثیر قرار می‌دهد. هم‌چنین می‌تواند اسیدیته معده را افزایش دهد، که ممکن است به سوزش معده و زخم‌های گوارشی منجر شود. داروهایی وجود دارند که می‌توانند مقدار اسید را در معده کاهش دهند. کارآزمایی‌های این داروها نشان داده‌اند که آنها می‌توانند مشکلات معده و سیستم گوارش و مشکلات مربوط به جذب چربی را بهبود بخشند. این یک نسخه به‌روز شده از این مرور است.
تاریخ جست‌وجو
شواهد تا این تاریخ به‌روز است: 26 اپریل 2021.
ویژگی‌های مطالعه
این مرور شامل 17 کارآزمایی با مجموع 273 فرد کودک و بزرگسال بود. هفت کارآزمایی به کودکان محدود بوده و چهار کارآزمایی فقط روی بزرگسالان انجام شدند، در حالی که مابقی آنها افراد را با هر سنی وارد کردند. تمام کارآزمایی‌ها به صورت تک مرکزی انجام شده و از پنج روز تا شش ماه به طول انجامیدند.
اکثر کارآزمایی‌ها مداخله را با دارونما (placebo) (درمان ساختگی بدون داروی فعال) مقایسه کردند. شش کارآزمایی مهارکننده‌های پمپ پروتون (proton pump inhibitors) (داروهایی که میزان اسید تولید شده را در معده کاهش می‌دهند، به‌عنوان مثال امپرازول (omeprazole) و اسموپرازول (esomeprazole)) را با دارونما و هفت کارآزمایی یک آنتاگونیست گیرنده H2 (گروه دوم از داروهایی که میزان اسید تولید شده را در معده کاهش می‌دهند؛ به‌عنوان مثال رانیتیدین (ranitidine) و سایمتیدین (cimetidine)) را با دارونما مقایسه کردند. یکی از کارآزمایی‌ها دارای سه بازو بود و مهارکننده پمپ پروتون را هم با آگونیست گیرنده H2 و هم با دارونما مقایسه کرد. در پنج کارآزمایی باقی‌مانده، یک کارآزمایی پانکرالیپاز (pancrelipase) (ترکیبی از سه آنزیم (آنزیم لیپاز، پروتئاز و آمیلاز) که به‌طور معمول توسط پانکراس تولید می‌شود) را با ترکیبی از پانکرالیپاز و میزوپروستول (misoprostol) (دارویی که آستر داخلی روده را از اسید معده محافظت می‌کند) مقایسه کرد؛ یک کارآزمایی به مقایسه میزوپروستول با دارونما پرداخت و در یک کارآزمایی انپروستیل (enprostil) (مشابه داروی میزوپروستول) با رانیتیدین مقایسه شد. دو کارآزمایی از بی‌کربنات سدیم استفاده کردند؛ یک کارآزمایی در مقایسه با دارونما و کارآزمایی دوم در مقایسه با کربنات کلسیم.
نتایج کلیدی
با توجه به طراحی کارآزمایی‌ها، قادر به ترکیب نتایج حاصل از آنها نبودیم. کارآزمایی‌های مجزا بهبود اندکی را در درد شکم و جذب چربی گزارش دادند. با این حال، این کارآزمایی‌ها بهبودی را در دیگر پیامدها مانند عملکرد ریه، کیفیت زندگی یا بقا گزارش نکردند. داروهای مختلف مورد مطالعه باعث بروز برخی از عوارض جانبی شدند؛ عمدتا اسهال (دو نفر به دلیل اسهال از یک کارآزمایی خارج شدند) و نفخ. از آنجایی که نتوانستیم نتایج این کارآزمایی‌ها را ترکیب کنیم، قادر به نتیجه‌گیری قطعی در مورد این موضوع نیستیم که مصرف این داروها برای افراد مبتلا به فیبروز سیستیک مزیتی به همراه دارند یا خیر. برای بررسی مزایا و عوارض جانبی احتمالی ناشی از مصرف داروها برای کاهش اسید معده در افراد مبتلا به فیبروز سیستیک، انجام کارآزمایی‌های طولانی‌مدت جدید مورد نیاز است.
کیفیت شواهد
تعداد 14 کارآزمایی که دارای طراحی متقاطع (cross-over) بودند (که در آن افراد ابتدا یک نوع درمان و پس از آن درمان دیگری را دریافت می‌کنند)، وجود داشت و اطلاعات مناسب را برای تجزیه‌وتحلیل درست نتایج نداشتیم. تعداد کمی از کارآزمایی‌های وارد شده به وضوح جنبه‌های کیفیت کارآزمایی یا اطلاعات کافی را برای قضاوت درباره خطر بالقوه سوگیری برای این نتایج گزارش دادند.
کارآزمایی‌ها شواهد محدودی را ارائه می‌دهند درباره اینکه عوامل کاهنده اسیدیته معده، منجر به بهبودی در نشانه‌های دستگاه گوارش و جذب چربی می‌شوند. در حال حاضر، شواهد کافی برای نشان دادن بهبودی در وضعیت تغذیه‌ای، عملکرد ریوی، کیفیت زندگی، یا بقا وجود ندارد. علاوه بر این، با توجه به خطرات نامشخص سوگیری در کارآزمایی‌های وارد شده، قادر به نتیجه‌گیری قاطع بر اساس شواهد گزارش شده آنها نیستیم. بنابراین توصیه می‌کنیم که کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled clinical trials; RCTs) در مقیاس بزرگ و چند مرکزی برای ارزیابی این مداخلات انجام شوند.
سوء‌جذب چربی و پروتئین سهم مهمی در وضعیت تغذیه ضعیف در افراد مبتلا به فیبروز سیستیک دارد. عملکرد نادرست پانکراس ممکن است باعث افزایش اسیدیته معده شود، که به‌نوبه‌خود منجر به سوزش معده، زخم‌های گوارشی و اختلال در درمان خوراکی جایگزینی آنزیم پانکراس می‌شود. عوامل کاهش دهنده اسید معده برای کمک به بهبود جذب چربی و نشانه‌های دستگاه گوارش در افراد مبتلا به فیبروز سیستیک به همراه آنزیم درمانی پانکراس استفاده می‌شوند. یافتن شواهدی مربوط به مزایای بالقوه داروهایی که اسیدیته معده را در افراد مبتلا به فیبروز سیستیک کاهش می‌دهند، مهم است. این یک مطالعه به‌روز شده از مروری است که پیش از این منتشر شد.
ارزیابی تاثیر درمان‌های دارویی برای کاهش اسیدیته معده بر: وضعیت تغذیه‌ای؛ نشانه‌های مرتبط با افزایش اسیدیته معده؛ جذب چربی؛ عملکرد ریه؛ کیفیت زندگی و بقا؛ و تعیین هرگونه عوارض جانبی مرتبط با استفاده از آنها.
در پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه فیبروز سیستیک و اختلالات ژنتیکی در کاکرین به جست‌وجو پرداختیم که شامل منابع شناسایی شده از جست‌وجوهای جامع بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی و غیر الکترونیکی، جست‌وجوهای دستی مجلات مرتبط و چکیده مقالات و مجموعه مقالات کنفرانس بود. هر دو نویسنده، فهرست منابع جست‌وجوها را دو بار بررسی کردند.
تاریخ آخرین جست‌وجو در پایگاه ثبت کارآزمایی‌های این گروه: 26 اپریل 2021.
برای شناسایی کارآزمایی‌های در حال انجام که می‌توانستند مرتبط باشند، در تاریخ 26 اپریل 2021 جست‌وجوهای بیشتری در پایگاه ثبت clinicaltrials.gov انجام شد. بانک اطلاعاتی WHO ICTRP آخرین بار در سال 2020 جست‌وجو شد و به دلیل پاندمی کووید-19 در حال حاضر برای جست‌وجو در دسترس نیست.
همه کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و شبه-تصادفی‌سازی شده که به مقایسه عوامل کاهش دهنده اسیدیته معده با دارونما (placebo) یا درمان مقایسه کننده پرداختند.
هر دو نویسنده به‌طور مستقل از هم کارآزمایی‌ها را انتخاب، کیفیت کارآزمایی را ارزیابی، و داده‌ها را استخراج کردند.
در جست‌وجوهای انجام شده، 40 کارآزمایی شناسایی شدند؛ 17 مورد از این کارآزمایی‌ها شامل 273 شرکت‌کننده، برای ورود به این مرور مناسب بودند، اما تعداد کارآزمایی‌هایی که به ارزیابی هر یک از عوامل مختلف پرداختند، کم بودند. هفت کارآزمایی محدود به کودکان و چهار کارآزمایی فقط روی بزرگسالان انجام شدند. متاآنالیز (meta-analysis) انجام نشد، 14 کارآزمایی دارای طراحی متقاطع (cross-over) بودند و اطلاعات مناسب را برای انجام یک متاآنالیز جامع در اختیار نداشتیم. تمام کارآزمایی‌ها به صورت تک مرکزی اجرا شده و مدت زمان انجام آنها بین پنج روز و شش ماه متغیر بود. کارآزمایی‌های وارد شده عموما اطلاعات کافی را برای قضاوت درباره خطر سوگیری (bias) گزارش ندادند.
با این حال، یک کارآزمایی نشان داد که درمان‌های دارویی کاهنده اسیدیته معده، منجر به بهبود نشانه‌های دستگاه گوارش مانند درد شکمی می‌شوند؛ هفت کارآزمایی بهبود معنی‌داری را در معیارهای سوء‌جذب چربی گزارش دادند؛ و دو کارآزمایی بهبودی معنی‌داری را در وضعیت تغذیه‌ای گزارش نکردند. فقط یک کارآزمایی معیارهای عملکرد تنفسی را گزارش کرده و یک کارآزمایی عوارض جانبی مرتبط با مصرف میزوپروستول آنالوگ پروستاگلاندین E2؛ (prostaglandin E2 analogue misoprostol) را گزارش داد. هیچ یک از کارآزمایی‌های شناسایی شده به ارزیابی اثربخشی این عوامل در بهبود کیفیت زندگی، عوارض ناشی از افزایش اسیدیته معده، یا بقای (survival) بیماران نپرداختند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.