بهترین راه برای جلوگیری از وزن‌گیری پس از ترک سیگار چیست؟
پیام‌های کلیدی
ما مطمئن نیستیم کدام برنامه‌ها یا درمان‌ها برای کمک به افراد در جلوگیری از وزن‌گیری در طولانی-مدت (تا 12 ماه) هنگام ترک سیگار بهتر عمل می‌کنند، یا اینکه چگونه بر موفقیت در ترک سیگار تاثیر می‌گذارند. دلیل آن این است که شواهد، تاثیرات متفاوت و نامشخصی را بر وزن‌گیری نشان می‌دهند. مطالعات بیشتر باید در مورد چگونگی محدود کردن وزن‌گیری در افرادی که سیگار را ترک می‌کنند، ادامه یابد. مطالعات آتی درباره داروهای جدید برای کمک به افراد در ترک سیگار نیز باید تغییرات وزن آنها را اندازه‌گیری کنند.
ترک سیگار و افزایش وزن
اگر سیگار می‌کشید، بهترین کاری که می‌توانید برای سلامت خود انجام دهید این است که آن را ترک کنید. اما وزن افراد معمولا با ترک سیگار، در چند ماه اول ترک افزایش می‌یابد. وزن‌گیری ممکن است برخی از مزایای ترک سیگار را تضعیف کند، و هم‌چنین ممکن است بر انگیزه برخی از افراد برای ترک سیگار تاثیر بگذارد.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
برخی از برنامه‌ها برای کمک به افراد برای ترک سیگار به‌طور خاص کنترل وزن را هدف قرار می‌دهند. راه‌های دیگر برای کمک به افراد برای ترک سیگار نیز ممکن است بر وزن آنها تاثیر بگذارد، این اقدامات عبارتند از: برنامه‌های ورزشی، مصرف داروها و استفاده از درمان جایگزینی نیکوتین (nicotine replacement therapy; NRT).
می‌خواستیم بهترین راه‌های جلوگیری از وزن‌گیری را هنگام ترک سیگار پیدا کنیم.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
در این نسخه به‌روز شده از مروری که پیش از این منتشر شد، به جست‌وجوی مطالعاتی پرداختیم که موارد زیر را تست کردند:
- برنامه‌های خاص برای کنترل وزن هنگام ترک سیگار؛
- راه‌های دیگری برای کمک به افراد در ترک سیگار، اگر آن مطالعات تغییر وزن را نیز اندازه‌گیری کردند.
ما علاقه‌مند بودیم که بدانیم:
- چه تعداد از افراد به مدت حداقل شش یا 12 ماه مصرف سیگار را ترک کردند؛
- وزن افراد در پایان درمان، سپس پس از شش ماه و پس از 12 ماه.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
در کل 116 مطالعه را پیدا کردیم:
37 مطالعه متمرکز بر برنامه‌های خاص کنترل وزن در افرادی که سیگار را ترک می‌کنند (21 مطالعه جدید برای این نسخه به‌روز شده)؛ و 83 مطالعه در مورد راه‌های دیگر برای کمک به افراد برای ترک سیگار (27 مطالعه جدید برای این نسخه به‌روز شده). چهار مورد از این مطالعات به هر دو مورد کمک کردند.
تعداد 37 مطالعه از برنامه‌های خاص، برنامه‌های رفتاری، از جمله رژیم‌های غذایی را برای مدیریت وزن در 11,514 نفر که سعی در ترک سیگار داشتند، تست کردند. برخی از برنامه‌های رفتاری مبتنی بر پذیرش بیمار بودند، که در آنها افراد مهارت‌های خود-تنظیمی را نیز یاد گرفتند (مثلا نحوه برخورد با هوس غذا خوردن) تا به آنها کمک کند رفتارهای مورد نیاز را برای کاهش وزن حفظ کنند. اکثر مطالعات (27 مطالعه) در ایالات متحده آمریکا و بقیه در استرالیا، کانادا، چین و اروپا انجام شدند.
تعداد 83 مطالعه در مورد روش‌های دیگر ترک سیگار، شامل 46,248 نفر بودند و به موارد زیر توجه کردند:
برنامه‌های ورزشی؛ مصرف NRT؛ مصرف دارویی به نام وارنیکلین (varenicline) (که برای کمک به ترک سیگار استفاده می‌شود)؛ یا مصرف دارویی به نام فلوکستین (fluoxetine) (که برای درمان افسردگی تجویز می‌شود).
از این تعداد، 39 مورد در ایالات متحده آمریکا و بقیه در دیگر کشورهای جهان انجام شدند. مطالعات بسیار اندکی، عوارض جانبی را گزارش کردند.
نتایج اصلی مرور ما چه هستند؟
برنامه‌هایی با هدف محدود کردن روند وزن‌گیری
در مقایسه با عدم داشتن برنامه یا فقط ارائه توصیه مختصر، یک برنامه مدیریت وزن شخصی شده ممکن است وزن‌گیری را در پایان درمان، پس از شش ماه و پس از 12 ماه کاهش دهد. با این حال، یک برنامه مدیریت وزن بدون ارزیابی، برنامه‌ریزی و بازخورد شخصی شده ممکن است وزن‌گیری را کاهش ندهد و احتمالا تعداد افرادی را که سیگار را ترک می‌کنند، کاهش می‌دهد.
در مقایسه با برنامه نداشتن، برنامه‌های مبتنی بر پذیرش برای وزن:
ممکن است به افراد بیشتری کمک کنند تا پس از شش ماه و 12 ماه سیگار را ترک کنند؛ اما ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در وزن‌گیری آنها ایجاد کنند.
دیگر برنامه‌ها و درمان‌هایی که ممکن است بر وزن تاثیر بگذارند
مشارکت در یک برنامه ورزشی برای کمک به ترک سیگار ممکن است وزن‌گیری را پس از 12 ماه در مقایسه با عدم مشارکت در آن کاهش دهد.
استفاده از NRT احتمالا وزن‌گیری را پس از 12 ماه در مقایسه با عدم استفاده از NRT اندکی کاهش می‌دهد.
مصرف وارنیکلین تفاوت کمی در وزن‌گیری در پایان درمان ایجاد می‌کند و ممکن است پس از شش ماه یا پس از 12 ماه نیز تفاوت کمی ایجاد کند.
مصرف فلوکستین ممکن است وزن‌گیری را در پایان درمان کاهش دهد، اما نمی‌دانیم که چگونه بر وزن‌گیری پس از شش ماه یا 12 ماه تاثیر می‌گذارد.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
ما مطمئن هستیم که هیچ تفاوتی در وزن‌گیری در پایان درمان با وارنیکلین وجود ندارد و بعید است مطالعات بیشتر این نتیجه را تغییر دهند. با این حال، اعتماد ما به همه شواهد دیگر محدود است، عمدتا به دلیل کم بودن تعداد مطالعات قابل مقایسه، و تعداد افرادی که در آنها حضور دارند. نتایج بسیار متفاوت بود و مطالعات کافی برای اطمینان از نتایج وجود نداشت. اگر شواهد بیشتری در دسترس قرار گیرند، احتمالا اطمینان ما تغییر می‌کند.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا اکتبر 2020 به‌روز است.
به‌طور کلی، هیچ مداخله‌ای وجود ندارد که دارای قطعیت متوسطی از تاثیر مفید بالینی مداخله بر وزن‌گیری در طولانی-مدت باشد. هم‌چنین هیچ شواهدی با قطعیت متوسط یا بالا وجود ندارد که نشان دهد مداخلات طراحی‌شده برای محدود کردن وزن‌گیری، شانس افراد را برای دستیابی به ترک سیگار کاهش می‌دهد.
اکثر افرادی که سیگار را ترک می‌کنند، دچار اضافه-وزن خواهند شد. این عارضه می‌تواند برخی از افراد را از تلاش برای ترک سیگار منصرف کرده و خطر جبران برخی، اما نه همه، مزایای سلامت ترک سیگار را به همراه دارد. مداخلات اعمال شده برای پیشگیری از افزایش وزن پیامدهای سلامت را بهبود می‌بخشند، اما این نگرانی وجود دارد که ممکن است میزان ترک سیگار را کمتر کند.
هدف از این مرور، انجام یک مرور سیستماتیک پیرامون موارد زیر است: (1) تاثیر مداخلاتی که افزایش وزن پس از ترک سیگار را هدف قرار می‌دهند بر میزان تغییر وزن و ترک سیگار (به «بخش 1» مراجعه شود) و (2) تاثیر مداخلات طراحی شده برای کمک به ترک سیگار که به‌طور قابل قبولی بر افزایش وزن پس از ترک تاثیر می‌گذارند (به «بخش 2» مراجعه شود).
بخش 1 - پایگاه ثبت تخصصی گروه اعتیاد به دخانیات در کاکرین و CENTRAL را جست‌وجو کردیم؛ آخرین جست‌وجو در 16 اکتبر 2020 انجام شد.
بخش 2 - مطالعات وارد شده را در مرورهای کاکرین «والدین» زیر جست‌وجو کردیم: درمان جایگزینی نیکوتین (nicotine replacement therapy; NRT)، داروهای ضد-افسردگی، آگونیست‌های نسبی گیرنده نیکوتین، سیگارهای الکترونیکی، و مداخلات ورزشی برای ترک سیگار که در شماره 10، سال 2020 کتابخانه کاکرین منتشر شده‌اند. جست‌وجوهای انجام شده را در پایگاه ثبت برای یافتن مرور مربوط به آگونیست‌های نسبی گیرنده نیکوتین به‌روز کردیم.
بخش 1 - کارآزمایی‌های مربوط به مداخلاتی که افزایش وزن را پس از ترک سیگار هدف قرار داده و وزن را در هر نقطه پیگیری یا ترک سیگار، یا هر دو، شش ماه یا بیشتر پس از روز ترک، اندازه‌گیری کردند.
بخش 2 - کارآزمایی‌های وارد شده در مرورهای کاکرین منتخب والدین که تغییر وزن را در هر نقطه زمانی گزارش می‌کنند.
غربالگری و استخراج داده‌ها با روش‌های استاندارد کاکرین انجام شدند. تغییر وزن به صورت تفاوت در تغییر وزن نسبت به خط پایه تا زمان پیگیری بین بازوهای کارآزمایی بیان شد و فقط در افرادی گزارش شد که از سیگار کشیدن خودداری کردند. پرهیز از مصرف سیگار به صورت خطر نسبی (RR) توصیف شد. در صورت لزوم، متاآنالیز را با استفاده از روش واریانس معکوس برای وزن و روش منتل-هنزل (Mantel-Haenszel) برای سیگار کشیدن انجام دادیم.
بخش 1: تعداد 37 مطالعه تکمیل شده را وارد کردیم؛ 21 مورد برای این نسخه به‌روز شده، جدید هستند. پنج مطالعه را در معرض خطر پائین سوگیری (bias)، 17 مطالعه را در معرض خطر نامشخص و بقیه را با خطر بالا قضاوت کردیم.
رعایت یک رژیم غذایی متناوب با کالری بسیار کم (very low calorie diet; VLCD) شامل جایگزینی کامل وعده غذایی رایگان همراه با حمایت شدید متخصص تغذیه در مقایسه با آموزش در مورد نحوه پیشگیری از وزن‌گیری، وزن‌گیری را در پایان درمان به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌دهد (تفاوت میانگین (MD): 3.70- کیلوگرم، 95% فاصله اطمینان (CI): 4.82- تا 2.58-؛ 1 مطالعه، 121 شرکت‌کننده)، اما شواهدی مبنی بر مزیت آن در 12 ماه وجود نداشت (MD؛ 1.30- کیلوگرم؛ 95% CI؛ 3.49- تا 0.89؛ 1 مطالعه، 62 شرکت‌کننده). VLCD شانس پرهیز را در 12 ماه افزایش داد (RR: 1.73؛ 95% CI؛ 1.10 تا 2.73؛ 1 مطالعه، 287 شرکت‌کننده). با این حال، مطالعه دوم نشان داد که هیچ کس مداخله VLCD را کامل نکرده یا با استفاده از آن به پرهیز دست نیافته است.
مداخلات با هدف افزایش پذیرش وزن‌گیری، تاثیرات مختلطی را در پایان درمان، 6 ماه و 12 ماه با فواصل اطمینان، شامل هم افزایش و هم کاهش وزن‌گیری، در مقایسه با عدم توصیه یا آموزش سلامت گزارش کردند. به دلیل ناهمگونی زیاد، داده‌ها را با هم ترکیب نکردیم. این مداخلات نرخ ترک سیگار را در 6 ماه افزایش دادند (RR: 1.42؛ 95% CI؛ 1.03 تا 1.96؛ 4 مطالعه، 619 شرکت‌کننده؛ I2 = 21%)، اما هیچ شواهدی درباره نرخ ترک سیگار در 12 ماه وجود نداشت (RR: 1.25؛ 95% CI؛ 0.76 تا 2.06؛ 2 مطالعه، 496 شرکت‌کننده؛ I2 = 26%).
برخی از مداخلات دارویی تست شده برای محدود کردن وزن‌گیری پس از ترک سیگار (post-cessation weight gain; PCWG) باعث کاهش وزن‌گیری در پایان درمان شدند (دکسفن‌فلورامین (dexfenfluramine)، فنیل‌پروپانولامین (phenylpropanolamine)، نالترکسون (naltrexone)). تاثیرات ترکیب افدرین (ephedrine) و کافئین، لورکاسرین (lorcaserin) و کرومیوم (chromium) برای ارائه تخمین‌های مفید از تاثیرات درمان بسیار غیر-دقیق بودند. شواهدی با قطعیت بسیار پائین نشان می‌دهد که مدیریت شخصی وزن، از کاهش وزن‌گیری در پایان درمان حمایت می‌کند (MD؛ 1.11- کیلوگرم؛ 95% CI؛ 1.93- تا 0.29-؛ 3 مطالعه، 121 شرکت‌کننده؛ I2 = 0%)، اما هیچ شواهدی برای تاثیر طولانی-مدت در 12 ماه وجود نداشت (MD؛ 0.44- کیلوگرم؛ 95% CI؛ 2.34- تا 1.46؛ 4 مطالعه، 530 شرکت‌کننده؛ I2 = 41%). شواهدی با قطعیت بسیار پائین تا پائین وجود دارد که آموزش دقیق مدیریت وزن بدون ارزیابی، برنامه‌ریزی و بازخورد شخصی، وزن‌گیری را کاهش نداده و ممکن است نرخ ترک سیگار را کاهش دهد (12 ماه: MD؛ 0.21- کیلوگرم؛ 95% CI؛ 2.28- تا 1.86؛ 2 مطالعه، 61 شرکت‌کننده؛ I2 = 0%؛ RR برای ترک سیگار: 0.66؛ 95% CI؛ 0.48 تا 0.90؛ 2 مطالعه، 522 شرکت‌کننده؛ I2 = 0%).
بخش 2: ما 83 مطالعه تکمیل شده را وارد کردیم، 27 مورد برای این نسخه به‌روز شده جدید هستند.
در مورد اینکه مداخلات ورزشی در مقایسه با مراقبت استاندارد در پایان درمان منجر به کاهش وزن حداقلی یا عدم کاهش وزن می‌شود یا خیر، قطعیت پائینی وجود داشت (MD؛ 0.25- کیلوگرم؛ 95% CI؛ 0.78- تا 0.29؛ 4 مطالعه، 404 شرکت‌کننده؛ I2 = 0%). با این حال، وزن در 12 ماه کاهش یافت (MD؛ 2.07- کیلوگرم؛ 95% CI؛ 3.78- تا 0.36-؛ 3 مطالعه، 182 شرکت‌کننده؛ I2 = 0%).
هم بوپروپیون و هم فلوکستین، روند وزن‌گیری را در پایان درمان محدود کردند (به ترتیب؛ بوپروپیون: MD؛ 1.01- کیلوگرم؛ 95% CI؛ 1.35- تا 0.67-؛ 10 مطالعه، 1098 شرکت‌کننده؛ I2 = 3%)؛ (فلوکستین: MD؛ 1.01- کیلوگرم؛ 95% CI؛ 1.49- تا 0.53-؛ 2 مطالعه، 144 شرکت‌کننده؛ I2 = 38%؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین و پائین). شواهدی مبنی بر مزیت بوپروپیون در 12 ماه وجود نداشت، اما تخمین‌ها غیر-دقیق بودند (بوپروپیون: MD؛ 0.26- کیلوگرم؛ 95% CI؛ 1.31- تا 0.78؛ 7 مطالعه، 471 شرکت‌کننده؛ I2 = 0%). هیچ یک از مطالعات انجام شده روی فلوکستین، داده‌ای را برای 12 ماه ارائه نکردند.
در رابطه با اینکه NRT در پایان درمان باعث کاهش وزن شد، شواهدی با قطعیت متوسط وجود داشت (MD؛ 0.52- کیلوگرم؛ 95% CI؛ 0.99- تا 0.05-؛ 21 مطالعه، 2784 شرکت‌کننده؛ I2 = 81%) و برای نشان دادن اینکه تاثیر ممکن است در 12 ماه مشابه باشد، شواهدی با قطعیت متوسط به دست آمد (MD؛ 0.37- کیلوگرم؛ 95% CI؛ 0.86- تا 0.11؛ 17 مطالعه، 1463 شرکت‌کننده؛ I2 = 0%)، اگرچه تخمین‌ها برای ارزیابی مزیت طولانی-مدت بسیار غیر-دقیق هستند.
شواهد مختلفی از تاثیر وارنیکلین (varenicline) بر وزن وجود داشت، با شواهدی با قطعیت بالا مبنی بر اینکه تغییر وزن در پایان درمان نسبتا کمتر بود (MD؛ 0.23- کیلوگرم؛ 95% CI؛ 0.53- تا 0.06؛ 14 مطالعه، 2566 شرکت‌کننده؛ I2 = 32%)؛ یک تخمین با قطعیت پائین، تخمین غیر-دقیقی را از وزن بالاتر در 12 ماه نشان داد (MD؛ 1.05 کیلوگرم؛ 95% CI؛ 0.58- تا 2.69؛ 3 مطالعه، 237 شرکت‌کننده؛ I2 = 0%).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.