پیام‌های کلیدی
- شواهد محدودی در مورد مزایای مصرف مکمل‌های ویتامین D برای بزرگسالان دچار چاقی پس از جراحی کاهش وزن (weight-loss surgery) وجود دارد. ما مطمئن نیستیم که مصرف دوزهای بالا یا متوسط ویتامین D پس از جراحی کاهش وزن، سطح ویتامین D را بهبود می‌بخشد یا بیماری‌های غدد پاراتیروئید (چهار غده به اندازه نخود در گردن که سطح کلسیم را در بدن مدیریت می‌کنند) را کاهش می‌دهد.
- هیچ اطلاعاتی در مورد خطر شکستگی استخوان وجود ندارد، و اطلاعات کمی در مورد تغییرات در استحکام استخوان یا دیگر عوارض جانبی به دست آمد.
چرا مصرف ویتامین D پس از جراحی چاقی مورد نیاز است؟
جراحی کاهش وزن (که جراحی چاقی یا باریاتریک (bariatric surgery) نیز نامیده می‌شود) برای مدیریت چاقی و مشکلات مربوط به چاقی انجام می‌شود. این روش عمدتا با دور زدن قسمت‌هایی از روده یا کاهش اندازه معده برای کاهش جذب چربی از غذا عمل می‌کند. یکی از عوارض جانبی جراحی کاهش وزن، جذب ضعیف ویتامین D است، که در تنظیم مقدار کلسیم خون مهم است. سطوح پائین ویتامین D در خون، مقدار کلسیم بدن را، تا حدی با فعال‌تر شدن غدد پاراتیروئید در گردن، کاهش می‌دهد. سپس این غدد هورمون پاراتیروئید بیشتری تولید می‌کنند که باعث نشت کلسیم از استخوان‌ها می‌شوند. این وضعیت می‌تواند منجر به تحلیل استخوان‌ها، و شکستگی استخوان شده و سطح کیفیت زندگی فرد را کاهش دهد. انتظار می‌رود مصرف ویتامین D با استفاده از مکمل‌ها به بهبود سطح ویتامین D، کاهش تحلیل استخوان، و به‌طور بالقوه کاهش خطر شکستگی در افرادی که جراحی کاهش وزن داشته‌اند، کمک کند.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
هدف ما آن بود که دوزهای مختلف مکمل‌های ویتامین D، در مقایسه با یکدیگر یا با دارونما (درمان ساختگی)، می‌تواند خطر شکستگی را کاهش دهد، سطح ویتامین D را بهبود بخشد، و سطح هورمون پاراتیروئید را کاهش دهد.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
ما به دنبال یافتن مطالعاتی در مورد مصرف مکمل‌های ویتامین D در افرادی بودیم که تحت جراحی کاهش وزن قرار گرفتند. تاثیر آن را روی خطر شکستگی، عوارض جانبی، سطح ویتامین D، مرگ‌ومیر، استحکام استخوان، کیفیت زندگی و قدرت عضلانی، بررسی کردیم. ما نتایج را خلاصه و مقایسه کرده و کیفیت و حجم نمونه مطالعات را ارزیابی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
ما پنج مطالعه را با 314 شرکت‌کننده (عمدتا زنان 40 تا 50 سال) از کشورهای غربی که تحت جراحی کاهش وزن قرار داشتند، وارد کردیم. مطالعات بین سه و 12 ماه طول کشیدند.
یک مطالعه ویتامین D را با دوز متوسط با دارونما به مدت سه ماه مقایسه کرد. ویتامین D با دوز متوسط در مقایسه با دارونما ممکن است سطح کلی ویتامین D فرد را بهبود بخشد و تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در سطوح هورمون پاراتیروئید ایجاد کند (1 مطالعه، 79 نفر). عوارض جانبی با دوز متوسط ویتامین D رخ ندادند، اما نویسندگان نتایج را از گروه دارونما گزارش نکردند. هیچ اطلاعاتی در مورد شکستگی، مرگ‌ومیر، استحکام استخوان، کیفیت زندگی، یا قدرت عضلانی وجود نداشت.
دو مطالعه ویتامین D با دوز بالا را با ویتامین D با دوز متوسط به مدت 12 ماه مقایسه کردند. ویتامین D با دوز بالا در مقایسه با دوزهای متوسط ممکن است منجر به افزایش سطح ویتامین D شود، اما شواهد بسیار نامشخص است. ما در مورد عوارض جانبی ویتامین D با دوز بالا (2 مطالعه، 81 نفر)، مرگ‌ومیر (1 مطالعه، 60 نفر)، استحکام استخوان (1 مطالعه، 30 نفر اندازه‌گیری در مفصل ران و 40 نفر اندازه‌گیری در بازو داشتند)، یا سطح هورمون پاراتیروئید (2 مطالعه، 72 نفر)، مطمئن نیستیم. هیچ اطلاعاتی در مورد شکستگی، کیفیت زندگی یا قدرت عضلانی وجود نداشت.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
سطح اعتماد ما به نتایج، پائین یا بسیار پائین بود، زیرا مطالعات کمی را یافتیم که شامل افراد کمی بودند. دوزهای ویتامین D بین مطالعات متفاوت بودند. بیشتر شواهد بلافاصله پس از جراحی گزارش شدند و بر سطح ویتامین D و سطح هورمون پاراتیروئید متمرکز بودند، و اطلاعاتی را در مورد هر چیزی که به آن علاقه داشتیم، ارایه نکردند.
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا جون 2023 به‌روز است.
هیچ‌یک از کارآزمایی‌ها، گزارشی را در مورد شکستگی ارایه نداد و شواهد موجود در مورد عوارض جانبی، کمیاب است. ویتامین D با دوز متوسط در مقایسه با دارونما ممکن است وضعیت ویتامین D را بهبود بخشد و منجر به بهبودی اندک تا بدون بهبودی در سطح هورمون پاراتیروئید شود.
مکمل ویتامین D با دوز بالا (بیش از 3500 واحد بین‌المللی/روز) در مقایسه با دوز متوسط آن ممکن است سطح 25-هیدروکسی‌ویتامین D را افزایش دهد، و تاثیری اندک تا عدم تاثیر بر سطح هورمون پاراتیروئید داشته باشد، اما شواهد برای هر دو بسیار نامشخص است.
شواهد محدود موجود کنونی ممکن است تاثیر قابل توجهی بر عملکرد بالینی نداشته باشد. برای بررسی تاثیر مکمل ویتامین D بر شکستگی‌ها، عوارض جانبی و پارامترهای عضلانی‌اسکلتی در افرادی که تحت جراحی باریاتریک قرار می‌گیرند، انجام مطالعات بیشتری مورد نیاز است.
کمبود ویتامین D پس از جراحی چاقی یا باریاتریک (bariatric surgery) شایع است و انتظار می‌رود که با تاثیرات مضر روی اسکلت بدن همراه باشد. با این حال، مزایای مکمل ویتامین D و دوز مطلوب در این جمعیت در حال حاضر ناشناخته باقی مانده است. دستورالعمل‌های بالینی موجود در مورد این موضوع، برگرفته از نظرات کارشناسان است و مبتنی بر شواهد نیست.
مقایسه تاثیرات دوزهای مختلف مکمل ویتامین D (دوز پائین (کمتر از 600 واحد بین‌المللی (IU)/روز)، دوز متوسط (600 واحد بین‌المللی/روز تا 3500 واحد بین‌المللی/روز)، دوز بالا (بیش از 3500 واحد بین‌المللی/روز)) با یکدیگر یا با دارونما (placebo) در بزرگسالان دچار چاقی که تحت جراحی باریاتریک قرار می‌گیرند.
ما CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ LILACS، دو پایگاه ثبت کارآزمایی، و فهرست منابع مرورهای سیستماتیک، مقالات، و گزارش‌های ارزیابی فناوری سلامت را، بدون محدودیت در زبان، جست‌وجو کردیم. آخرین جست‌وجو در همه بانک‌های اطلاعاتی، 27 جون 2023 بود، به جز در Embase که در 14 آگوست 2015 جست‌وجو شد.
ما کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده یا کارآزمایی‌های بالینی کنترل‌شده را در مورد مصرف مکمل‌های ویتامین D وارد کردیم که به مقایسه دوزهای مختلف یا مقایسه ویتامین D با دارونما در افرادی پرداختند که تحت جراحی باریاتریک قرار داشتند.
از روش‌های استاندارد کاکرین استفاده کردیم. پیامدهای اولیه، شکستگی و عوارض جانبی بودند. پیامدها ثانویه عبارت بودند از وضعیت ویتامین D، مورتالیتی به هر علتی (all-cause mortality)، تغییر در مواد معدنی استخوان، هیپرپاراتیروئیدیسم ثانویه، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، و قدرت عضلانی. از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) برای ارزیابی قطعیت شواهد برای هر پیامد در هر مقایسه بهره گرفتیم.
پنج کارآزمایی را با 314 شرکت‌کننده شناسایی کردیم. سه کارآزمایی را در آنالیز کمّی (quantitative) وارد کردیم.
ویتامین D با دوز متوسط در مقایسه با دارونما
یک کارآزمایی ویتامین D با دوز متوسط (3200 واحد بین‌المللی/روز) را با دارونما مقایسه کرد.
ویتامین D با دوز متوسط در مقایسه با دارونما، ممکن است وضعیت ویتامین D را بهبود بخشد و باعث ایجاد تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در سطح هورمون پاراتیروئید به دست آمده شود (سطح 25-هیدروکسی‌ویتامین D به دست آمده: تفاوت میانگین (MD): 13.60 نانوگرم/میلی‌لیتر؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 7.94 تا 19.26؛ سطح هورمون پاراتیروئید به دست آمده: 6.60- پیکوگرم/میلی‌لیتر؛ 95% CI؛ 17.12- تا 3.92؛ 1 مطالعه؛ 79 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). این کارآزمایی وقوع هیچ عارضه جانبی را در گروه ویتامین D با دوز متوسط گزارش نکرد، اما هیچ اطلاعاتی را در مورد عوارض جانبی در گروه دارونما ارایه نکرد. هیچ داده‌ای در مورد شکستگی، مورتالیتی به هر علتی، تغییر در تراکم استخوان، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و قدرت عضلانی به دست نیامد.
ویتامین D با دوز بالا در مقایسه با ویتامین D با دوز متوسط
دو کارآزمایی در بای‌پس معده‌ای Roux-en-Y، دوز متوسط (دوز معادل 800 واحد بین‌المللی/روز تا 2000 بین‌المللی/روز) را با دوز بالا (دوز معادل 5000 بین‌المللی/روز تا 7943 بین‌المللی/روز) از ویتامین D مقایسه کردند.
شواهد مربوط به تاثیر ویتامین D با دوز بالا بر عوارض جانبی بسیار نامشخص است (خطر نسبی (RR): 5.18؛ 95% CI؛ 0.23 تا 116.56؛ 2 مطالعه، 81 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت بسیار پائین). ویتامین D با دوز بالا در مقایسه با دوز متوسط ممکن است سطح 25-هیدروکسی‌ویتامین D را در 12 ماه افزایش دهد، اما شواهد بسیار نامشخص است (MD؛ 15.55 نانوگرم/میلی‌لیتر؛ 95% CI؛ 3.50 تا 27.61؛ I 2 = 62%؛ 2 مطالعه، 73 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). ویتامین D با دوز بالا در مقایسه با دوز متوسط آن ممکن است تاثیری اندک تا عدم تاثیر بر سطوح هورمون پاراتیروئید در 12 ماه داشته باشد، اما شواهد بسیار نامشخص است (MD؛ 2.15 پیکوگرم/میلی‌لیتر؛ 95% CI؛ 21.31- تا 17.01؛ I 2 = 0%؛ 2 مطالعه، 72 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). ویتامین D با دوز بالا ممکن است تاثیری اندک تا عدم تاثیر بر مورتالیتی و تراکم مواد معدنی استخوان در ستون فقرات کمری، مفصل ران، و ساعد داشته باشد، اما شواهد بسیار نامشخص است. هیچ اطلاعاتی در مورد شکستگی، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، یا قدرت عضلانی وجود نداشت.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.