Pytanie badawcze

Dokonaliśmy przeglądu danych naukowych dotyczących efektów stosowania steroidów w leczeniu wspomagającym u chorych na grypę.

Wprowadzenie

U większości chorych na grypę występuje gorączka, ból głowy i kaszel, a ich stan poprawia się bez zastosowania żadnego specyficznego leczenia. Jednakże u niewielkiego odsetka chorych rozwija się bardziej poważna postać grypy, która wymaga przyjęcia do szpitala na oddział intensywnej terapii. Ci pacjenci często jako element leczenia otrzymują steroidy, jednak dane naukowe wskazujące na korzyści z ich stosowania w tym przypadku są kontrowersyjne.

Charakterystyka badania

Szukaliśmy badań, w których porównywano stosowanie steroidów w leczeniu wspomagającym i niestosowanie dodatkowego leczenia steroidami u chorych na grypę. Dane naukowe są aktualne do 3 października 2018 r. Zidentyfikowaliśmy 30 badań obejmujących 99 224 chorych, jedno z nich było badaniem klinicznym. Do większości badań włączono osoby dorosłe, które przyjęto do szpitala w związku z pandemią grypy w 2009 i 2010 roku.

Główne wyniki

Znaleźliśmy jedno istotne badanie kliniczne, ale obejmowało bardzo niewielu uczestników (n = 24) z potwierdzoną laboratoryjnie grypą. Dostępne dane naukowe pochodzą z badań obserwacyjnych i są bardzo niskiej jakości. U chorych na grypę, którzy otrzymali dodatkowe leczenie steroidami stwierdzono prawdopodobnie większe ryzyko zgonu, w porównaniu z grupą chorych, którzy nie otrzymywali steroidów. Głównym, odnotowanym we włączonych badaniach, objawem niepożądanym stosowania steroidów były zakażenia szpitalne; we wszystkich badaniach stwierdzono większe ryzyko zakażenia szpitalnego w grupie chorych leczonych steroidami. Nie było jednak jasne, czy pacjenci z cięższą postacią grypy zostali wybrani do leczenia steroidami. W związku z tym nie byliśmy w stanie określić, czy dodatkowe leczenie steroidami u chorych na grypę jest rzeczywiście szkodliwe, czy też nie. W związku z tym, konieczne jest przeprowadzenie kolejnych badań, w których oceni się zasadność stosowania dodatkowej terapii steroidami u chorych na grypę. Do tego czasu stosowanie steroidów w tej grupie chorych pozostaje indywidualną decyzją lekarza.

Jakość danych naukowych

W jednym z badań z grupą kontrolną uczestniczyło tylko 24 pacjentów z potwierdzoną grypą, i nie uwzględniono w nim najbardziej chorych pacjentów przebywających na oddziale intensywnej terapii oraz z sepsą.

Pozostałe dane naukowe pochodziły z badań obserwacyjnych, a pewność co do wiarygodności tych danych oceniliśmy na bardzo niską. Głównym ograniczeniem był brak w pełni zdefiniowanych wskazań do leczenia kortykosteroidami w wielu badaniach; kortykosteroidy mogły być stosowane jako ostatnia opcja leczenia u najciężej chorych lub odwrotnie - mogły być stosowane w leczeniu mniej poważnych chorób, które występowały jednocześnie, takich jak zaostrzenie astmy. Zauważono, że w niektórych badaniach istnieje duża zależność między stosowaniem kortykosteroidów i obecnością potencjalnie mylących czynników, takich jak nasilenie choroby i choroby współwystępujące, sugerując, że istniało prawdopodobieństwo wystąpienia czynnika zakłócającego wynikającego ze wskazania do stosowania kortykosteroidów, jeśli nie uwzględniono go podczas szacowania efektu. Odnotowaliśmy niespójne raportowanie innych ważnych zmiennych, które mogą być związane ze zgonami w wyniku grypy, w tym z długością hospitalizacji, stosowania i czasu stosowania leków przeciwwirusowych i antybiotyków oraz rodzaju, dawki, czasu podania i czasu trwania terapii kortykosteroidami. Ponadto, w przypadku badań, w których dane te były raportowane, występowały różnice pomiędzy badaniami dotyczące sposobu pomiaru nasilenia choroby oraz momentu, w którym oceniano wystąpienie zgonu, a także odsetka przypadków i osób z grupy kontrolnej leczonych środkami przeciwwirusowymi i/lub antybiotykami, a także różnice odnoszące się do rodzaju, dawki, czasu podania i czasu trwania terapii kortykosteroidami pomiędzy grupami.