Pytanie badawcze

Dokonano przeglądu danych pochodzących z badań z randomizacją (RCT), dotyczących wpływu stosowania melatoniny na lęk przedoperacyjny i pooperacyjny u dorosłych poddawanych zabiegom chirurgicznym, w porównaniu ze stosowaniem placebo lub benzodiazepinowych leków uspokajających.

Wprowadzenie

Ludzie często odczuwają niepokój i obawy zarówno przed zabiegiem, jak i po nim. Lęk występuje nawet u 80% osób poddawanych zabiegom chirurgicznym. Pacjenci mogą być zaniepokojeni swoją chorobą, koniecznością hospitalizacji i bycia nieprzytomnym, znieczuleniem, operacją, bólem i sytuacją.

Czynniki, które mogą wpływać na ryzyko wystąpienia lęku to wiek (młodszy wiek), płeć żeńska, rodzaj operacji, rodzaj znieczulenia oraz różnice kulturowe i religijne. Niepokój może prowadzić do nasilenia bólu i konieczności stosowania dodatkowego leczenia przeciwbólowego.

Środki, które mają na celu zmniejszenie natężenia lęku, obejmują: stosowanie leków o działaniu anksjolityczno-sedatywnym (takich jak benzodiazepiny), dostarczanie informacji i skuteczną komunikację w czasie zabiegu, terapię poznawczo-behawioralną, muzykę i masaż.

Benzodiazepiny mogą powodować problemy poznawcze, takie jak kłopoty z pamięcią i koncentracją oraz senność w ciągu dnia, a także, nawet po podaniu pojedynczej dawki, mogą zaburzać koordynację i ruchy fizyczne.

Melatonina to hormon produkowany w szyszynce w mózgu, który reguluje rytm okołodobowy. Są to zmiany w organizmie i zachowaniu, które następują w cyklu dobowym i pomagają określić wzorce snu. Badania wykazały, że melatonina może zmniejszać uczucie niepokoju. Powoduje ona niewiele lub w ogóle nie powoduje żadnych problemów poznawczych i nie ma znanych poważnych skutków ubocznych. Oznacza to, że może to być godna alternatywa dla leczenia medycznego.

Data wyszukiwania danych

Dane naukowe w niniejszym przeglądzie są aktualne do lipca 2020 r.

Charakterystyka badań

Znaleziono 27 RCT z udziałem 2319 dorosłych, u których oceniano wpływ podawania melatoniny przed operacją na natężenie lęku zarówno przed zabiegiem, jak i po zabiegu. Większość badań przeprowadzono w rozwijających się krajach. Do badań włączono każdy rodzaj zabiegu chirurgicznego, w którym zastosowano znieczulenie ogólne, przewodowe lub miejscowe.

Dawki melatoniny wahały się od 3 mg do 10 mg lub od 0,05 do 0,4 mg/kg mc. Dawki benzodiazepin (midazolamu, oksazepamu lub alprazolamu) wynosiły od 0,25 mg do 15 mg lub od 0,05 do 0,2 mg/kg mc.

W żadnym z badań nie zgłoszono otrzymania funduszy od producentów leków lub agencji o interesach komercyjnych.

Główne wyniki

W 24 badaniach melatoninę porównywano z placebo, a w 11 z lekami z grupy benzodiazepin. W niektórych badaniach z melatoniną porównywano również gabapentynę, pregabalinę i klonidynę.

W porównaniu z placebo, stosowanie melatoniny zmniejszało natężenie lęku przed zabiegiem chirurgicznym (18 badań, 1264 uczestników; dane o umiarkowanej wiarygodności).

Zmniejszenie natężenia lęku po operacji było niewielkie w porównaniu z placebo (7 badań, 524 uczestników; dane o małej wiarygodności), w tym po 6 godzinach od operacji (2 badania, 73 uczestników; dane o małej wiarygodności).

Melatonina może mieć podobny do benzodiazepin wpływ na natężenie lęku przed operacją (7 badań, 409 uczestników; dane o umiarkowanej wiarygodności) i bezpośrednio po zabiegu (3 badania, 176 uczestników; dane o niskiej wiarygodności).

W 14 badaniach nie raportowano działań niepożądanych, w 6 badaniach nie zaobserwowano żadnych skutków ubocznych, a w 7 badaniach odnotowano przypadki nudności, senności, zawrotów i bólu głowy. Benzodiazepiny zaburzały funkcje psychomotoryczne i poznawcze w większym stopniu niż placebo i melatonina (w 11 badaniach). Powodowały one największy stopień sedacji, chociaż melatonina, w porównaniu z placebo (14 badań), również wykazywała sedację. Nie odnotowano żadnych poważnych zdarzeń niepożądanych.

Jakość danych naukowych

Jesteśmy umiarkowanie pewni, że w porównaniu z placebo melatonina zmniejsza natężenie lęku przedoperacyjnego. Wpływ na uczucie natychmiastowego i opóźnionego lęku pooperacyjnego jest mniej wyraźny w porównaniu z placebo (dane niskiej jakości).

Nie znaleziono dowodów na to, że melatonina różni się pod względem działania przeciwlękowego od benzodiazepin (dane umiarkowanej i niskiej jakości).

Nie jest jasne, czy działanie melatoniny polegające na zmniejszaniu uczucia lęku dotyczy wszystkich pacjentów po zabiegach chirurgicznych.

Wnioski

Podawanie melatoniny przed operacją może skutecznie zmniejszyć uczucie lęku przedoperacyjnego, ale zmniejszenie natężenia lęku pooperacyjnego przy użyciu melatoniny jest mniej wyraźne w porównaniu z placebo.