Najważniejsze informacje

• Kofeina i inne podobne substancje należą do grupy stymulantów zwanych metyloksantynami. Często stosuje się je w zapobieganiu i leczeniu bezdechu u noworodków tj. w sytuacji, gdy ich oddech podczas snu wielokrotnie zatrzymuje się.

• Stosowanie kofeiny może powodować niewielką lub żadną różnicę w częstości zgonów u dzieci urodzonych zbyt wcześnie, w porównaniu ze stosowaniem innych metyloksantyn.

• Potrzebne są dalsze badania, zwłaszcza wśród dzieci urodzonych skrajnie wcześnie, ze względu na ich najsłabszą kondycję.

Co to jest bezdech wcześniaczy?

Bezdech wcześniaczy występuje, gdy dzieci urodzone zbyt wcześnie (wcześniaki) przestają oddychać podczas snu na 20 sekund lub dłużej. Ponad połowa niemowląt urodzonych przed terminem ma bezdech. Wcześniaki, zwłaszcza te urodzone przed 28 tygodniem ciąży, są bardziej narażone na zgon, choroby płuc i upośledzenie mózgu niż te urodzone w terminie lub w okolicy terminu porodu. U niektórych z nich rozwija się na przykład niepełnosprawność intelektualna, ślepota lub głuchota.

Jak leczy się bezdech u wcześniaków?

Bezdech u wcześniaków powszechnie leczy się metyloksantynami – substancjami występującymi w dużych stężeniach w herbacie, kawie i czekoladzie. Trzy rodzaje metyloksantyn to kofeina, aminofilina i teofilina. Działają one jak łagodne stymulanty, przyspieszając pracę układów ciała i ułatwiając oddychanie. Podawanie ich wcześniakom ma na celu poprawę oddychania i ograniczenie epizodów bezdechu oraz konieczności stosowania urządzeń wspomagających oddychanie (wentylacji mechanicznej).

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy sprawdzić, czy kofeina stosowana u wcześniaków jest skuteczniejsza niż aminofilina lub teofilina:

• w zapobieganiu zgonom przed wypisem ze szpitala;

• w poprawie rozwoju długoterminowego w wieku od 18 do 24 miesięcy.

Chcieliśmy również dowiedzieć się, czy stosowanie tych leków wiązało się z jakimikolwiek skutkami niepożądanymi.

Co zrobiliśmy?

Szukaliśmy badań, w których oceniano kofeinę w porównaniu z aminofiliną lub teofiliną u wcześniaków. Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki badań oraz oceniliśmy nasze zaufanie do danych naukowych na podstawie takich czynników jak metodologia i wielkość badań.

Czego się dowiedzieliśmy?

Do naszego przeglądu włączyliśmy 22 badania obejmujących łącznie 1776 wcześniaków. W 3 badaniach oceniano stosowanie metyloksantyn w zapobieganiu bezdechu; w 13 badaniach w jego leczeniu; w 2 badaniach metyloksantyny stosowane były podczas zabiegu ekstubacji (tj. usunięcia rurki umieszczonej w tchawicy w celu ułatwienia oddychania). W 3 badaniach istniały różne przyczyny leczenia dzieci metyloksantynami. Prawie wszystkie badania obejmowały dzieci, które urodziły się średnio po 28–32 tygodniach ciąży i ze średnią urodzeniową masą ciała wynoszącą między 1000 a 1500 gramów. W żadnym z badań średnia długość ciąży nie przekraczała 28 tygodni, a średnia masa urodzeniowa nie przekraczała 1000 gramów. W jednym z badań średnia długość ciąży wynosiła ponad 32 tygodnie. W 2 badaniach średnia masa urodzeniowa była większa niż 1500 gramów.

• Jeśli chodzi o częstość zgonów, stwierdziliśmy, że może istnieć niewielka lub żadna różnica między stosowaniem kofeiny w porównaniu z innymi metyloksantynami.
• Biorąc pod uwagę zdolności związane z rozwojem mózgu, nie jest jasne, użycie którego ze stymulantów jest korzystniejsze: kofeiny czy innych metyloksantyn.
• U niektórych dzieci z epizodami bezdechu rozwija się długotrwała choroba płuc. Nasz przegląd wskazuje, że może istnieć niewielka lub żadna różnica między stosowaniem kofeiny i innych metyloksantyn w przypadku długotrwałej choroby płuc.
• Nie jest jasne, czy kofeina powoduje więcej efektów niepożądanych w porównaniu z innymi metyloksantynami.
• Stwierdziliśmy, że może nie być różnicy w tym, jak długo dzieci i ich rodziny muszą pozostać w szpitalu przy stosowaniu kofeiny w porównaniu z innymi metyloksantynami.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Nasze zaufanie do danych naukowych jest ograniczone, ponieważ liczba niemowląt badanych pod kątem interesujących nas punktów końcowych była niewielka. Wszystkie dzieci zostały losowo przydzielone do grup otrzymujących kofeinę lub inny rodzaj metyloksantyn (aminofilinę lub teofilinę). Jednak istnieje prawdopodobieństwo, że w wielu badaniach personel medyczny wiedział, jakie leczenie otrzymywały dzieci. Ponadto dane naukowe nie obejmowały wszystkich interesujących nas punktów końcowych.

Jak aktualne są przedstawione dane naukowe?

Dane naukowe są aktualne do lutego 2023 roku.